Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen heeft een initiatief genomen dat de naam 'Vlaamse Meesters in Situ' draagt. De geïnteresseerde kunstliefhebbers worden er attent op gemaakt dat een aantal belangrijke kunstwerken zich nog altijd op de plaats bevinden waarvoor ze eertijds bedoeld waren: een Rubens in Aalst, een Van Dyck in Zaventem, een 'Leven van de Heilige Jozef' in Hoogstraten. In de Sint-Pieterskerk in Turnhout krijgt de preekstoel bijzondere aandacht. Die is eigenlijk redelijk recent: hij staat er nog maar van 1862, een goede 150 jaar, zeg maar. Imposant is hij in ieder geval: ik heb al wel eens kleinere kanseltjes gezien! Trouwens, het Woord Gods wordt verondersteld over je neer te dalen, niet uit een bescheiden parlofoontje te komen.
De imposante preekstoel
Dit kerkmeubel is gebeeldhouwd door een Turnhoutenaar: Henricus Peeters-Divoort, en je moet zeggen, hij kende er inderdaad iets van. Hij liet zich inspireren door de preekstoel van de Sint-Andrieskerk in Antwerpen: daar is het een vrije kopie van. Drie figuren beeldt Peeters af: Christus, Petrus en zijn broer Andreas. De twee broers zijn gaan vissen in Palestina, natuurlijk, maar ze hebben niets anders dan Noordzeevissen gevangen, en dat lag niet aan de klimaatverandering! Die vangst ligt van achteren in het scheepje, en wat daar verder merkwaardig aan is: stijf zijn ze te zien op de achterplecht, alsof ze bevroren zijn, of net uit de diepvriezer komen. Daar had Peeters zijn fantasie toch iets meer moeten laten werken. Maar er zijn ergere dingen in het leven, dit is detailkritiek.
Diepvries Noordzeevissen
Het bootje meert aan vlak bij een rots, en dat is ook niet toevallig, want die verwijst naar Petrus. Christus zegt tot hem dat hij op deze rots (dat is dus Petrus) zijn kerk zal bouwen. Waarop die dan zegt dat hijn als eenvoudige visser daar niet geschikt voor is, dan zou hij gepromoveerd worden tot het niveau van zijn in competentie. Dat heet dan toevallig ook nog het 'Peter principle', maar dat heeft met de vissende Petrus niets te maken. De toekomstige leider heeft zijn schrik geuit, maar Christus weet altijd raad, en spreekt de woorden: 'Vrees niet, want want nu af zult gij mensen vangen'. (Luc. 5, 10)
Simon Petrus en Andreas zullen voortaan mensen vangen
Een klankbord om u tegen te zeggen
Een nieuwe beweging in de kunst heeft Peeters met deze preekstoel niet veroorzaakt: we zegden al dat het een vrije kopie was. In de traditie van de barok kun je hem situeren, maar die stijlrichting was zowat 200 jaar vroeger. Wat niet wegneemt dat Peeters met dit werk bewijst dat hij het beeldhouwen wel onder de knie had, of liever: in zijn vingers had.
Na die beeldhouwer Peeters-Divoort is er in Turnhout tot aan de Tweede Wereldoorlog een 'industrie' van kerkmeubilair geweest, maar vanaf 1944 was het daar kennelijk mee gedaan. Dat is iets dat ik niet wist, dat hebben we dan weer bijgeleerd.
2 augustus
Vandaag zit ik te bladeren in een boekje over de Sint-Andrieskerk in Antwerpen, stoot ik daar op een foto van de preekstoel aldaar. En jawel hoor, het is net of ik die van Turnhout zie: de Antwerpse heeft wel een Sind-Andrieskruis op het klankbord, maar dat is normaal voor een kerk met die naam. Hij heeft ook dezelfde barokke stijl, en hij is ook maar van 1821, niet veel ouder die die van Turnhout.
De preekstoel van de Sint-Andrieskerk in Antwerpen, 1821
Geen opmerkingen:
Een reactie posten