Zoutleeuw, Sint-Leonarduskerk - beelden

De kerk staat ook vol met heiligenbeelden, je zou bijna zeggen van allerlei soort en pluimage, mannen zowel als vrouwen: gelijkheid der seksen in de middeleeuwen. Ik kom er een heilige tegen die ik een beetje ken, de Heilige Elisabeth van Thüringen, of Hongarije, dat is dezelfde. Zij was een Hongaarse koningsdochter die al zeer jong beloofd werd aan de hertog van Thüringen, en als baby al naar dat Duitse hof werd gebracht, alwaar zij opgevoed werd. Zij heeft volgens de legende een zeer ongelukkig leven geleid: haar man stierf jong in een veldslag, diens broer greep de macht, Elisabeth en haar kinderen werden verstoten. Dat alles gebeurt in het begin van de 13de eeuw. Elisabeth is geen hoogmoedige, wraaklustige prinses, integendeel, ze zorgt voor de gewone mens waar en wanneer ze kan, vooral voor de melaatsen. Ook zij sterft vroeg: op haar 27ste, en wordt vrij snel na haar dood heilig verklaard. Het is deze Elisabeth die haar naam gegeven heeft aan talrijke ziekenhuizen: Turnhout en Herentals onder andere. Zij wordt hier afgebeeld met een kroon en een scepter, terwijl dat symbolen van macht waren die ze helemaal niet wilde. Tenminste, in de versie van het verhaal dat ik ken. In de grote kerk van Hoogstraten hangt een wandtapijt dat haar geschiedenis vertelt: ook zeer bezienswaardig is dat!

De Heilige Elisabeth van Thüringen, met scepter en kroon, 16de eeuw

Sint-Anna-te-Drieën staat er een aantal keren: het beeld van oma, mama en het Jezuskind was bijzonder populair. Mooi laatgotisch beeld is dit, met zeer levendige plooival. En de kleuren zijn ook bijzonder goed bewaard (en waarschijnlijk op tijd gerestaureerd).

Sint-Anna-te-Drieën, 16de eeuw, eikenhout, 74 cm

En dan zijn er piëta's: Maria zit op een stenen bank, houdt Christus met haar rechterhand vast zodat hij niet zou vallen, en ze schijnt zeer hevig te huilen: met een zakdoek wist zij haar tranen weg. Haar gevoelens zijn in ieder geval meer dan duidelijk. Dit beeld zou Duitse invloed vertonen, maar waaraan die te zien is, weet ik niet. De gids zegt wel dat haar gezicht duidelijk joods is, maar zij wordt met al haar verdriet zeer respectvol afgebeeld. Als joodse wordt zij als een mens zoals de middeleeuwers van hier ook waren.

Piëta, 16de eeuw, notelaar, 83 cm

Een andere piëta komt uit de 15de eeuw: de kleuren zijn echt wel fris. Dit is nog meer verdriet dan de vorige piëta: Maria verbergt haar hoofd nog meer onder haar hoofddoek, ze huilt, haar gezicht vertoont geen leven meer, ze heeft haar handen in gebed gevouwen, en kennelijk is ze zo verslagen dat ze de moed niet meer vindt om het lichaam van haar dodo zoon vast of tegen te houden. Dit is werkelijk iemand met een onmeetbaar diep verdriet, iemand die zich van God en klein Pierke verlaten voelt. Aangrijpend beeld vind ik het.

Piëta, 15de eeuw,115 cm, Duitse invloed

Een middeleeuwse benaming voor Maria was 'Sedes Sapientiae ', Zetel van Wijsheid. Als zodanig is zij vaak gebeeldhouwd. Haar kleren hebben nogal wat beweging, dat neigt naar gotiek, maar haar gezicht is onbewogen, ze schijnt voor de gelovigen onbereikbaar te zijn. Statig is dit beeld, afstandelijk: keek men toen zo tegen de Moeder Gods aan? Op haar linkerknie hoort een Christuskind te zitten, maar door welke oorzaak dan ook is dat verdwenen. Haar rechterhand is pas in 1950 bijgevoegd: daarmee zou ze een scepter moeten dragen, maar die was kennelijk niet meer voorradig.

Sedes Sapientiae, laatromaans, 12de eeuw, lindehout, 140 cm

Je kunt in de Sint-Leonarduskerk je hart ophalen aan
romaanse, gotische en laatgotische beeldhouwkunst: je kunt het metier zien evolueren, merken hoe er steeds meer verhalen bijkomen, en bijgevolg meer onderwerpen uitgebeeld kunnen worden. En je kunt een idee krijgen van hoe kerken er voor de beeldenstorm kunnen hebben uitgezien, en dat is een bijzondere ervaring. Vind ik.