maandag 25 november 2019

Jan II Borman (slot) - Museum M Leuven

Over Jan II Borman kun je bezig blijven, maar ik ga niet elk beeld prijzen en loven. Een speciaal kunstwerk is een zogenoemd 'Marianum': dat zijn  twee Mariabeelden die met de rug tegen elkaar staan. Gewoonlijk worden die dan nog omringd door een grote stralenkrans: in de kerk van Zoutleeuw is er zo een te zien. De twee beelden op  deze tentoonstelling zijn speciaal voor de gelegenheid weer bij elkaar gebracht: gewoonlijk staan ze op twee verschillende plaatsen. En hoewel ze echt wel bij elkaar horen, zijn het toch twee verschillende uitvoeringen van hetzelfde thema: Maria met kind. Dat kind is hier geen baby meer, maar een jongetje van een jaar of vijf dat het leven best vrolijk tegemoet ziet. Wist het ventje toen al veel!



Marianum

Wie werd er in die tijden al gebeeldhouwd? Koningen, keizers, hertogen, graven, en vooral heiligen van beider kunne, meer zal dat niet geweest zijn. Vrouwelijke heiligen moeten voor ambitieuze beeldhouwers echte uitdagingen geweest zijn: het meesterschap toonde zich vooral in de behandeling van de kleren, van de kapsels, van de uitdrukking van de gezichten. Je moest ze dus voortdurend goed geobserveerd hebben, die dames en heren van betere stand, maar als je een beetje beeldhouwer was, kan dat niet echt een probleem geweest zijn, denk ik dan maar.

Je ziet dat bij Maria Magdalena: over de plooival heb ik het al eens gehad, maar hier heeft Jan II voor een opmerkelijk realistisch detail gezorgd: de jurk van Maria Magdalena is te ruim voor haar, of zij is er te mager voor, en waar die jurk iets te losjes om haar middel zit, zie je dat aan de stof die wat invalt. Dat is van een superieur realisme, zou ik dan zeggen. Ik heb ook eens opgezocht waarom deze heilige zeer vaak met een pot in haar rechterhand wordt afgebeeld: daar zit de zalf in waarmee ze Christus' voeten tijdens het Laatste Avondmaal zou gezalfd hebben.


Maria Magdalena

Nog zo'n prachtbeeld geeft de Heilige Gertrudis van Nijvel weer.  Zij was de abdis van het klooster in Nijvel dat door haar moeder gesticht was, en daarom draagt zij een staf, als teken van haar waardigheid. Haar hemd zit iets te vast rond haar romp, en dat zie je aan de twee plooien in het middel. Jan II Borman moet dat ongetwijfeld bijzonder graag gedaan hebben, de juiste details weergeven: het toonde zijn meesterschap, maar ik kan me goed inbeelden dat hem dat amuseerde! Ik vind het fantastisch dat je in die beelden na 500 jaar de mentaliteit van de schepper kunt terugvinden. Ongelooflijk, toch!


De heilige Gertrudis van Nijvel, abdis

Geen opmerkingen: