zaterdag 15 november 2014

Eugène van Mieghem: De Groote Oorlog II

Op de drie eerste schilderijen na is de tentoonstelling in de grote KBC-zaal helemaal gewijd aan Van Mieghems werken over de oorlog: het zijn er heel wat, en ze zijn hoogst indrukwekkend. Dat die man zo lang vergeten is geweest, is gewoon onbegrijpelijk: wat een kunstenaar! Niet voor niets doet hij vele kenners en kunstcritici denken aan het werk van de grote Käthe Kollwitz, maar hij wordt ook in verband gebracht met  namen als Constantin Meunier, Eugène Laermans en zelfs Toulouse-Lautrec en Van Gogh.

In ieder geval, de Eerste Wereldoorlog was voor hem een onuitputtelijke bron van inspiratie. Daarbij legt hij vooral het lot vast van de kleine mensen, toont hij de ellende en ontberingen waaronder zij te lijden hadden. Vluchtelingen en hongerigen komen vaak aan bod.

'De vluchtelingen' is een magistraal werk dat de uittocht uit Antwerpen, richting Nederland laat zien: de mensen bepakt en bezakt, have en goed en moeder de vrouw op een handkar geladen, op Linkeroever strompelend om te ontsnappen aan het Duitse geweld. Die Linkeroever zie je vaak bij Van Mieghem: zo kan hij de toren van de kathedraal op de achtergrond zetten, en duidelijk aanduiden dat het over Antwerpen gaat, dat het zijn stad is die dat onvoorstelbaar ondenkbare overkomt.


De vluchtelingen, olieverf op papier op doek, 1914

In 'Vluchtelingen bij een molen' schildert hij grootouders, kinderen en kleinkinderen die halt houden om te rusten: de grootmoeder ziet er echt afgepeigerd uit, terwijl ze nog een kleindochter vasthoudt, grootvader bekommert zich om zijn jongste kleinzoon. Dagelijks en huiselijk leven is helemaal iets anders.


Vluchtelingen bij een molen

Net zoals Jakob Smits heeft Eugène van Mieghem een 'Verwoest dorp'. De indruk van totale verwoesting en desolaatheid is bij hem echter veel sterker en pregnanter: een kerk met een weggeschoten toren is wat er rest na de Duitse doortocht, zelfs de lucht is overwegend grijs.


Verwoest dorp

Ook in de stad is het miserie alom: graatmagere kinderen staan in de rij voor de soepbedeling: de armen hingen volledig af van liefdadigheid.


Wachtend op de soepbedeling

En of dat nu een zwart-wit tekening is, of een schilderij waar enige kleur in zit, die werken met die bedremmelde gezichtjes zijn allebei zeer sterk.


Wachtend op de soepbedeling

Dit waren de de simpele burgers en de weerlozen kinderen die de wrede gevolgen van de oorlog moesten ondergaan. Ook de soldaten en de strijders kregen Van Mieghems aandacht.

Geen opmerkingen: