Jan Brueghel I - een uitmuntend tekenaar - II

Een afdeling van de tentoonstelling heeft de titel 'Rivier- en dorpsgezichten': daarmee gaf Jan Brueghel een deel van het dagelijkse leven in de 17de eeuw weer. Het eerste riviergezicht heet 'Kanaal met zeilboten en vee'; uit 1620 is het. Het zou kunnen dat deze waterweg het Willebroekkanaal is, tussen 1550 en 1561 gegraven om Brussel met Antwerpen en de Schelde te verbinden (dat lees ik in de gids). Als je goed kijkt, zie je in het kanaal drie boten varen, en aan de linkeroever zie je er nog eens drie aangemeerd liggen: de waterweg werd inderdaad goed gebruikt. Links onderaan gaat een kudde koeien te water: of die daar kunnen oversteken weet ik niet, misschien komen ze daar alleen maar drinken. Een beetje hoger dan de kudde kun je de eerste huizen van een dorp zien, en op de rechteroever lopen eerst twee mannen (de linkse draagt zelfs een zwaard), en een paar meter achter hen loopt een derde: alle drie dragen ze een fatsoenlijke hoed: van iets betere stand lijken zij te zijn.

Jan Brueghel, Kanaal met zeilboten en vee, 1620

In de vorige tekst (over Sint-Maarten) ging het over de schrijnende armoede van Jan Brueghels tijd. Natuurlijk hadden de meesten het toen niet breed, wel integendeel, maar 'Molen aan een drukke rivier' laat zien dat er toch economische activiteit was: die molen heeft pas gedraaid, want twee voerlieden staan met paard en kar te wachten om het meel te vervoeren: vraag is alleen wie kon zich dat meel, dat brood veroorloven. En die boten blijven daar natuurlijk ook niet de hele dag liggen. Naast een behoorlijk arme laag van de bevolking zullen er meer gefortuneerden geweest zijn, denken we maar aan Rubens.

Molen aan een drukke rivier, 1620 

De 'Dorpsstraat' uit het eerste decennium van de 17de eeuw vind ik echt een aantrekkelijke tekening: je ziet twee rijen huizen, zoals het een straat betaamt, je ziet volk lopen, boodschappen doen allicht, diverse rijtuigen, een dorpspomp: er is nogal wat leven in de 'dorpsstraat'. Maar het leukste van allemaal: in al die drukte heeft een kar zijn linkerwiel verloren: as gebroken naar alle waarschijnlijkheid. Het paard staat ernaar te kijken: veel meer kan het niet doen. Twee mannen doen hun best om te herstellen wat te herstellen valt: ze zitten in een precaire situatie: geen wegenwacht om naar te bellen, ook geen gsm om mee te bellen. Gelukkig was de tijd toen minder gehaast, maar vervelend was het alleszins. Maar kar of auto: er is niets nieuws onder de zon!

Jan Brueghel, Dorpsstraat, begin 17de eeuw

Door die tekeningen kom je langzamerhand de zeventiende eeuw binnen: voor een gratis tijdreis zorgt Jan Brueghel. Het is zonder meer leuk je voorouders op een zeer geslaagde tekening zo bezig te zien. Tenminste: dat vind ik.