Op dit ogenblik loopt in Turnhout de tentoonstelling, het verhaal 'Kind met inktvlekken': het is een evocatie van de papierindustrie in onze stad op het einde van de negentiende eeuw, met de miserabele werkomstandigheden, slechte lonen, kinderarbeid, de eerste pogingen tot verzet, met ook nog een pastoor die de arbeiders metterdaad troost, maar zeker ook steunt en ze met raad en daad bijstaat. Samen met Yves heb ik die wandeling ook ondernomen: ik ben van Turnhout, mijn vader heeft ongeveer heel zijn leven bij Brepols gewerkt, en mijn broer kwam ook in drukkerijen aan de kost. Ik kan 'Kind met Inktvlekken' moeilijk overslaan alsof het mij niet aangaat.
Op die wandelingen kom je geregeld muurschilderingen tegen, van de hand van stripauteur Dido Drachman, en het verhaal achter dat alles is van schrijver Paul Govaerts, een oud-leerling zowaar! De vertelling wordt op je smart phone geladen, en als je dicht genoeg bij zo'n schildering bent, begint die phone te vertellen. (In de beste der werelden is dat; meestal moet je zelf ook nogal wat zoeken, maar daar gaan we niet over klagen). Vertrekken doe je aan het Museum van de Speelkaart, en algauw zie je de eerste muurschildering: een goed geklede dame die met harde hand de fabriek leidde. Mevrouw Dessauer is dat, door iedereen 'de patronne' genoemd. Door het raam waar ze voor zit, zie je de zuidkant van de Grote Markt, tenminste mij lijkt dat toch zo te zijn.
Mevr. Dessauer, genoemd de 'patronne'
In haar buurt krijg je dan het portret van Senne, het kind met de inktvlekken. Grote ogen heeft hij, hij kijkt vragend de wereld in, zo van 'moet dat zo voor de rest van mijn leven', zijn mond het tegendeel van een glimlach, zijn lange broek iets te kort, en op klompen: voor fatsoenlijke schoenen was er natuurlijk geen geld. Miserabilisme is hier geschilderd, een sterk contrast met mevrouw Dessauer. Variatie op 'meester en knecht' is het, hier 'patronne en kind van arme luizen.'. Het verhaal speelt zich af in 1892, zo verschrikkelijk lang is dat ook weer niet geleden.
Senne, het kind met de inktvlekken
In de Driezenstraat hangt het interieur van Sennes familie: vader en moeder, op de voorgrond Senne, allemaal rond de Leuvense stoof staand of zittend. Een stoel, voor de rest zie ik geen meubelen: armoe troef, dat is zeer duidelijk!
'Armoe troef' bij Senne thuis
Op een bepaald ogenblik is er brand bij Brepols, de kleine Senne redt daar iemand, maar raakt daarbij zelf gewond, zijn vader draagt hem naar het ziekenhuis (in de vlam links) waar hij naast het bed van zijn zoontje zit (vlam rechts). Voor de heldendaad van Senne krijgt de vader naderhand 1 frank, waarop de vader in woede ontsteekt zich roepend afvraagt of zijn zoon dan niet meer waard is. Je krijgt bij de wandeling ook een exemplaar van 'De Kempenaar' van 20 februari 1892: Daar kun je lezen over de 'Groote Brand bij Brepols': daarin leer je dat er geen dodelijke slachtoffers zijn gevallen, en dat het werk zo spoedig mogelijk hervat zal kunnen worden. De zorgen in 'De Kempenaar' zijn vooral materieel. Op dezelfde bladzijde staat een verslag over 'Mevrouw Dessauer in Levensgevaar'. Het paard dat haar koets trok is op hol geslagen, maar door enige moedige burgers tot staan gebracht, en mevr, Dessauer is gered. Die moedige burgers 'ontvingen eene goede beloning'. De mevrouw wordt 'de achtbare dame' genoemd. Merkwaardig dat deze bladzijde van het krantje zo correct de mentaliteit en de opvattingen van toen weergeeft.
Brepols brandt - links: vader draagt Senne naar het ziekenhuis, rechts: vader waakt bij het ziekbed van Senne
Een muurschildering bevindt zich in de Uitbreidingsstraat, dat is net over de vaart, in de nabijheid van Brug I. Ik heb het over dat werk al eens gehad, maar toen wist ik nog niet dat dat tot deze reeks behoorde. Ik heb er toen van gemaakt dat een meisje op de bagagedrager van een fiets zit, en dat de man aan het stuur met haar ergens naartoe rijdt. Nu blijken er volgens enige uitleg volgende thema's in verpakt te zijn: inspanning, opoffering, verbondenheid, kindsheid. En die zitten in de twee figuren. De schepper van dit beeld in de Spanjaard Zésar Bahamonte, en dat werk misstaat in de hele reeks helemaal niet, een beetje symbolischer is het, dat wel.
Zésar Bahamonte: Inspanning, verbondenheid
Het tweede deel van de wandeling, daarover vertel ik in een tweede tekst. Tot straks!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten