Sint-Katharinakerk Hoogstraten: de nieuwe glasramen

De Sint-Katharinakerk van Hoogstraten kan prat gaan op een aantal mooie glas-in-loodramen: je hebt die uit het hoogkoor die de zeven sacramenten uitbeelden - uit de zestiende eeuw zijn die - , in de noorderkruisbeuk 'Het Laatste Avondmaal', ontworpen door Pieter Coecke van Aalst, de leermeester en later schoonvader van Pieter Bruegel de Oude, en er zijn zo nog een aantal oudere, maar kleinere. Maar de kerk heeft ook twaalf recentere glasramen: die worden dan de 'nieuwe glasramen' genoemd.  Ze zijn  allemaal gewijd aan het leven van Christus: het onderwerp van het eerste is het doopsel van Jezus, dat van het laatste zijn verheerlijking. In het tweede tot het zesde worden parabels uitgebeeld, in het zevende tot het elfde vijf wonderen die hij verricht heeft.
Ze zijn gemaakt door Marc De Groot uit Edegem, die op 5 oktober 1975 800 werkdagen kreeg om ze te voltooien: ze zullen dan ergens in het jaar 1978 geplaatst zijn, neem ik aan. Ze zijn geconcipieerd in een totaal andere stijl dan die uit de zestiende eeuw, dat spreekt vanzelf natuurlijk, en ook zeer de moeite waard, en mooi.

In 'De zaaier' pikt onderaan een vogel zaad weg, andere zaadjes zijn tussen de distels gevallen, maar bovenaan dragen twee vrouwen, lijkt het mij, de garven naar binnen. En binnen, dat is hier de hemel, en de zaaier is natuurlijk Christus. Maar alleen het zaad dat op goede grond valt, draagt vrucht: de hemelse zaligheid als je de boodschap van Christus ter harte neemt. De inhoud is wat hij is - we zijn tenslotte in een kerk - maar ik vind de uitwerking best wel goed: het werk laat gewoon veel wit, het is geen volgestouwd horror vacui, er kan veel licht naar binnen. En over het kleurengebruik ben ik ook zeer te spreken: het blauw is zeer mooi, en de combinatie met geel en witachtige tinten geeft het raam iets opwekkends, bijna vrolijks. Ik zou nog denken dat de kunstenaar het begrip 'blijde boodschap' heeft willen weergeven.

Marc De Groot, De zaaier

Uit dezelfde landbouwsector komt 'het onkruid onder de tarwe': niet verwonderlijk als het over parabels gaat die tweeduizend jaar geleden ontstaan zijn. Onderaan op het glasraam wordt het onkruid door twee mensen verbrand, van boven dragen twee engelen de tarwe naar binnen in de schuur, en Christus zit toe te kijken of alles verloopt zoals het bedoeld was. Niet moeilijk om hier hemel, hel en de goddelijke rechter in te zien. Overigens, en dit terzijde: ik wist niet eens dat 'Het onkruid onder de tarwe' een parabel was. Ik kende 'Onkruid onder de tarwe - Proeve van taalzuivering' als het boek van H. Meert, in 1941 uitgegeven door Brepols, Turnhout. We hebben het ooit in huis gehad, maar waar het gebleven is, dat weet ik niet. Maar dankzij de nieuwe glasramen: weer iets bijgeleerd.

Het onkruid onder de tarwe

Na twee parabels, nog twee wonderen, te beginnen met de 'wonderbare visvangst'. Schitterend kleurgebruik vind ik weer: veel blauw, dat me steeds aan Chartres doet denken, hoewel het geen Chartres-blauw is: men is er nog nooit in geslaagd dat te reproduceren, heet het dan. En weer die combinatie met wit en lichtgeel: prachtig vind ik het! In het scheepje staat Christus die Petrus zegt dat hij voortaan mensen zal vangen. Ook Johannes en Jacobus zijn aan boord, en samen met Petrus zijn zij Christus' grootste apostelen, naar verluidt.

De wonderbare visvangst

Ten slotte nog een mirakel waarmee Christus de dood verslaat: de opwekking van Lazarus. Dit raam is van onderen is donkerder dan de andere: Lazarus staat dan ook op uit het graf, en overwint door Christus zijn sterfelijkheid. Rechts zit Martha van haar verbazing te bekomen, en boven het hoofd van Jezus schijnt een volle, overtuigende zon: ik ben het licht zegt de Christus Redemptor. En hij heeft verder ook het probleem van de dood opgelost: 'wie gelooft in mij, zal leven, ook al is hij gestorven'. En mensen sterven nu eenmaal niet graag, dus de boodschap sloeg wel aan.

De opwekking van Lazarus

In deze nieuwe glas-in-loodramen worden alleen christelijke (of katholieke) geloofspunten verkondigd, en daar heb ik echt niet veel mee. Maar je kunt ondertussen wel erkennen dat die verhalen op zichzelf 'mooi' zijn, en dat de verbeelding er van tot 'mooie kunst' kan leiden. Zoals de verklanking ervan: anders kun je de Mattheuspassie gelijk ook wel overboord gooien. In het Meer van Gennesaret bijvoorbeeld, dat van de wonderbare visvangst.