Sint-Martens-Latem: Museum Gevaert - Minne

De twee musea gewijd aan Leon en Gustaaf De Smet waren gesloten, en zo kwamen we, Yves en ik, in Sint-Martens-Latem terecht in een eerder klein museum waar we nog nooit van gehoord hadden: het 'Gemeentelijk Museum Gevaert - Minne'. Die Edgar Gevaert was zelf artistiek zeer actief: hij was schilder, dichter, schrijver en componist. Heel bekend is hij er niet mee geworden: zijn naam zei mij helemaal niets. Na de Tweede Wereldoorlog stond hij als overtuigd pacifist via correspondentie in contact met de groten der aarde: een kleine, onbetekenende jongen is deze Edgar Gevaert allerminst geweest. In 1916 trouwt hij met Maria Minne, en dat is de dochter van de wel gerenommeerde beeldhouwer George Minne, wiens werk in het museum uiteraard nadrukkelijk aanwezig is. Maar niet alleen dat van hem: de Latemse schilders, van de eersten tot de lateren,  zijn zeer goed vertegenwoordigd. En verklarende teksten geven onder andere een goed overzicht van de drie Latemse scholen: de eerste die haar weg zoekt in het symbolisme, de tweede in het impressionisme, en de derde in het expressionisme. Dan zijn we al na de Tweede Wereldoorlog.

In dit museum kun je niet om het werk van George Minne heen. 'De baadster' uit 1899 zou ik een bijna typisch Minne-beeldje noemen. Bijna, want meestal zijn zijn beelden ingetogener, vaak in zichzelf gekeerd, en dat is hier wel niet het geval. Zijn baadster beeldhouwt hij heel open; ze is wel geconcentreerd op wat ze gaat doen, namelijk te water gaan. Een elegant beeld is het.

George Minne, De baadster,1899

'De knielende van de fontein' is zo'n beeld dat ik dan typisch Minne vind: een jongen (jonge man) zit geknield aan een fontein (of elders) en schijnt zich uit de wereld teruggetrokken te hebben: zijn hoofd geneigd, niemand aankijkend, zichzelf beschermend met zijn armen voor zijn lichaam en zijn handen op zijn schouders. Niet voor niets is hij naakt: anders zou dit gebaar veel minder effect en zin hebben. Kwetsbaar, tenger en teer is dit beeld, en ingetogen.

George Minne, De knielende van de fontein, 1898

Met Leon De Smet zitten we in de Tweede Latemse School, volop in het impressionisme, zoals 'Het roze huis' (1909) daarvan getuigt.  Je zou kunnen zeggen dat het werk bijna pointillistisch is. Het gaat duidelijk om de kleuren: takken van een groene boom links en een donkere rechts hangen als een gordijn voor het roze huis links en voor het Romaanse kerkje van Afsnee, dat zelf ook weer donkerder is. Door de blaadjes van beide bomen speelt het licht op de voorgrond. Zo krijg je een verglijden en samenspel van tinten: een tot blijheid stemmend schilderij. Ik heb nog een andere, literaire reden waarom dit schilderij me aanspreekt: Dat roze (heren)huis is dat van Cyriel Buysse, die kennelijk ook goed wist waar het goed toeven en wonen was.

Leon de Smet, Het roze huis, 1909

Permeke hangt er ook: hij verbleef in Sint-Martens-Latem van 1909 tot 1912, en vertrekt daarna naar Oostende. Na de Eerste Wereldoorlog schildert hij expressionistisch, zoals ook 'Het echtpaar' uit 1925, dat dus lang na zijn  Latemse periode ontstaan is. De man zit met zijn handen in zijn hoofd  op een stoel: is hij moe, heeft hij zorgen? De vrouw staat er naast hem eerder onbewogen bij, maar blij en optimistisch ziet zij er ook niet uit. De hoekige stijl is zeer herkenbaar, het hoofd van de vrouw zo groot als haar romp: dit is een Permeke ten voeten uit. Hoewel: blauw, oker, wit, schakeringen van grijs: zoveel opvallende kleuren gebruikt hij zelden..

Constant Permeke, Het echtpaar, 1925

Een klein stukje literatuur hangt er ook nog te lezen:

Richard Minne, een Gentenaar die liever op het land en tussen zijn geiten zat, zoekt 'bij zijn peeën geluk'. Hij was een van de dichters van het tijdschrift ' 't Fonteintje', en vond het kleine geluk dichtbij al groot genoeg. Een ten onrechte vergeten dichter is hij, zeker weten.

En zo blijkt het 'Gemeentelijk Museum Gevaert - Minne' een onverwachte openbaring te zijn. Het is een bezoek meer dan waard: allen daarheen!