Wenduine: l'Oeuvre du Plein Air

In Wenduine, op een pleintje in de Coppietersstraat, valt mijn oog op een beeld dat meer kwaliteit heeft dan het niveau 'dertien in een dozijn'. Op de sokkel hangt ook een plaquette die er wat meer informatie over geeft. De tekst luidt: 'A / Jules Carlier / Président / De l'Oeuvre Du Grand Air / Ses Amis / Du Comité Central Industriel / De Belgique / 1913'. Helemaal in het Frans, van Nederlands geen spoor te bekennen. Het jaartal verklaart veel: 1913, toen de mentaliteit van 'la Belgique sera latine ou elle ne sera pas' nog lang niet dood was: dat zou nog wel een paar decennia duren, maar dat terzijde.

Maar nog blijft de vraag: wie was Jules Carlier, wat was het werk 'du plein air'? En dan brengt het internet de oplossing: Carlier (1851-1930) was een industrieel en liberaal politicus uit Bergen (Mons), hij is onder andere vicevoorzitter geweest van 'Conseil Supérieur de l'Industrie et du Commerce', en later secretaris generaal van de 'Comité Central Industriel': a captain of industry, zoals de Engelsen zeggen. Niemand kent zijn naam nu nog, maar in zijn tijd was hij een zeer belangrijk man. Geïnspireerd door het Engelse voorbeeld van 'A Day in the Country' richtte hij het 'Oeuvre du Plein Air': zwakke en arme kinderen, ook wezen, konden een vakantie doorbrengen in open lucht. In Wenduine was 'Villa Maison du Grand Air' de plaats waar de kansarme kinderen vanaf 1902 terecht konden. In 1962 werden de activiteiten gestaakt, en de 'villa' werd in 1985 afgebroken. Het beeld van het meisje en de jongen dat er stond, werd naar de Coppietersstraat verplaatst.

Plaquette voor Jules Carlier en zijn 'oeuvre du plein air'

Het beeld stelt een kinderpaar voor, een meisje en een jongen, in de kledij die ze droegen in de 'Villa'. Het komt eerder 'miserabilistisch' over: de gezichten van beide kinderen zijn in de eerste plaats meelijwekkend, er is geen spoor van een vrolijke kindertijd in te bekennen. Zij legt haar armliefdevol op de schouder van de kleinere jongen, die zijn pet beleefd in zijn linkerhand houdt. Met haar rechterhand houdt zij een brief op: is dat een bedelbrief, zijn ze daarom zo gedwee, is de jongen daarom blootshoofds?

Het behoeftige kinderpaar

Het opmerkelijke van de zaak is dat de naam van de beeldhouwer niet genoemd wordt, zelfs niet op de site van het Onroerend Erfgoed, terwijl dit beeld toch een evocatie van een tijd is: zeer negentiende-eeuws komt het mij over, het doet me denken aan de tijd van paternalistische liefdadigheid, toen er organisaties bestonden zoals de Turnhoutse 'Weldadigheidskring', of aan de sfeer die hangt over 'Oliver Twist'. Op dezelfde site leer ik wel dat het om een bronzen sculptuur gaat, en in ambtenarees worden ook de 'Juridische gevolgen' medegedeeld: 'op dit moment is dit object niet beschermd, maar wel vastgesteld'. Dat ze van die bescherming dan maar snel werk maken: het beeld roept een tijd op, en de herinnering daaraan moet niet verdwijnen.