toon blogt: Werken van Gaudi

Gaudi heeft natuurlijk niet alleen La Sagrada Familia ontworpen en gebouwd:

hier en daar in Barcelona staan ook huizen van zijn hand, en die huizen zijn dan vaak paleizen. Een uitstekend voorbeeld daarvan is het Palau Güell: dat is gebouwd in het begin van Gaudi's carrière, in de jaren 1886-1888. Die meneer Güell zat heel goed in de slappe was, en dat wilde hij zijn stadsgenoten ook duidelijk maken: geen nederig stulpje voor de rijkaard, maar een echt paleis zodat de eigenaar een beetje kon opscheppen bij vrienden en bekenden; Rolls Royces waren toen nog niet in de handel. Güells pronkzucht maakt wel indruk: het gebouw is een illustratie van de retorische vraag: 'wie boven mij?' O ja, hoe zijn naam uitgesproken wordt? Die laatste twee 'ellen' worden als 'j' uitgesproken: en dan krijg je dus 'gwej'.

Vooraanzicht van Palau Güell

Tussen de twee toegangspoorten prijkt goed zichtbaar het wapen van Catalonië: je ziet de vier banden die ook in de vlag voorkomen. Links en rechts zijn die speelse linten geworden met krullen naar believen. Helemaal boven zit ook nog een vogel: de feniks, het symbool van de wedergeboorte (Renaixença in het Catalaans, renaissance in het Nederlands). Die Renaixença verwijst naar de Catalaanse culturele en politieke onafhankelijkheidsbeweging. Die is overigens nog niet uitgedoofd: denk maar aan het referendum van een paar jaar geleden, waarvan de verliezer heden ten dage in Waterloo zijn pleisterplaats heeft gezocht. Echt goed gekozen van de man: Napoleon heeft daar ook zijn afgang beleefd. Een ondergang met zin voor geschiedenis noem ik dat.

Wapenschild van Catalonië

De schoorstenen geven dan weer blijk van Gaudi's fantasie, die hij later in andere gebouwen botvierde: eigenaardige vormen, opvallend gekleurd. Rechts zie je dan een torentje met een aantal luchtgaten: dat is net zo goed een schoorsteen. Die wordt bekroond met een kruis, en net daaronder een windhaan: de haan blijkt hier echter een vleermuis te zijn. Onder die vleermuis een bol met rondom stevig ijzeren pieken: leven op deze bol (de wereld?) is niet zonder gevaar. Palau Güell is een vroeg werk van Gaudi: later zal zijn liefde voor de Jungendstil grenzeloos tot uiting komen. Die Jugendstil heet in het Spaans overigens 'modernismo', en in het Catalaans 'modernisme'.

Eerste sporen van Jugendstil

De foto van de min of meer doorsnede van het Güell Paleis toont duidelijk dat het inderdaad wel om een paleis gaat: het is om een gebouw dat respect afdwingt. We zijn er wel niet binnen geweest, maar met enige moeite en inspanning kun je mogelijk de zes bouwlagen onderscheiden.

Casa Batllo' is een appartementsgebouw waarvoor een bestaand huis gebruikt werd. Je moet er maar voor staan en je weet: dit is Jugendstil pur sang. De gevelmuur is mooi horizontaal, hoe zou het ook anders kunnen, maar voor de rest zijn er in die voorgevel weinig of geen rechte lijnen te bespeuren.

Jugendstil pur sang

Natuurlijk trekt dat gebouw veel aandacht, een vrouw staat foto's te nemen: je wil dat huis in je kastje, want thuis, waar dat ook is, vind je dergelijke bouwsels niet. Je moet die eerste verdieping eens bekijken: de vensters zijn niet vierkant, de luifel erboven maakt een ritmische beweging, alsof golven nagebootst worden, het geeft iets lichts aan het gebouw.

Verschillende vormen en 'golven'

En dan heb je nog de talrijke balkons: wat ik in die vormen moest zoeken, wist ik eerst niet, maar ze blijken maskers te suggereren. De gevels zelf zijn bezet met mozaïeken, meestal in eerder hoekige vormen, in blauwe, paarse, licht- en donkergroene kleuren: ze zorgen weer voor lichtheid.

De mozaïeken en de maskers

Sint-Joris en de draak komen er ook nog aan te pas: de hoogste dakrand stelt de geschubde rug van de draak voor.

De gekromde rug van de draak

Opengewerkte tekening van Casa Batllo', dat ik erg mooi vond (Barcelona en Catalonië, Capitool Reisgidsen)

Als je dan nog eens een uit de kluiten gewassen appartementsgebouw wil bekijken, dan heb ik nog Casa Mila, of La Pedrera (de steengroeve) in de aanbieding. 'Pedrera, steengroeve' is de spottende naam die de intellectuelen van de stad aan Casa Mila gaven: ze waren er niet dadelijk kapot van. We kunnen rustig stellen dat het een enorm gebouw is, met een golvende voorgevel: die beweging komt bij Gaudi wel vaker voor. Hij moet van de zee gehouden hebben, durf ik dan wel eens te denken.

Casa Mila, of La Pedrera.

Fragment van hetzelfde

Er zijn natuurlijk balustrades nodig: de bewoners mogen niet zomaar naar beneden stuiken, dat is uiteraard allerminst de bedoeling. Het mooie daarvan is dat ze allemaal verschillend zijn, de balustrades bedoel ik, geen twee zijn gelijk. Die zijn overigens ontworpen door de kunstenaar Josep Maria Jujol. "De gietijzeren balkons liggen als zeewier tegen de golvende ruwe buitenmuren van Gaudi" deelt mijn gids me daarover mee.. Ik had het niet beter kunnen zeggen".