zondag 16 november 2014

Eugène van Mieghem: De Groote Oorlog III

Van Mieghem heeft het over uitgebreid over kommer en kwel van de kleine man, maar ook krijgsverrichtingen en de gevolgen daarvan legt hij vast: als je heel deze tentoonstelling goed bekeken hebt, merk je dat hij als het ware een chroniqueur en scherpe criticus van de Groote Oorlog is.

De Man die verantwoordelijk geacht wordt voor de inval in België, keizer Willem II, tekent hij voor zijn slagvelden waarop niets dan gesneuvelden te zien zijn, en op de achtergrond de rookwolken van artillerievuur en ontplofte bommen. Hijzelf kijkt met prielmende bandietenogen de toeschouwer aan: hij is duidelijk de schuld van alles.


Keizer Willem II voor zijn slagvelden

Nog zo'n weerzinwekkend beeld: de terechtstelling van Edith Cavell. Zij was een Engelse verpleegster die in Brussel werkte, maar ook een ontsnappingsroute had opgezet om soldaten via Nederland terug naar Engeland te brengen. Zij werd echter verraden en op 12 oktober 1915 geëxecuteerd. Men had nooit gedacht dat de Duitsers een vrouw zouden terechtstellen, dat veroorzaakte dan ook een storm van protest, de propaganda speelde erop in, massa's vrijwilligers meldden zich aan, en de bezetter werd voorzichtiger met het terechtstellen van vrouwen. Edith Cavell was 50 jaar oud toen ze doodgeschoten werd: na de oorlog werd zijn het prototype van de onversaagde heldin.


De terechtstelling van Edith Cavell


Edith Cavell

De gruwelijkheid van talloze in puin geschoten steden en dorpen beeldt van Mieghem uit in 'Ieper verwoest': een Belgische soldaat zit er op de voorgrond machteloos bij.


Ieper verwoest

Je zou zeggen: voor hetzelfde Ieper zit 'De gewonde soldaat' met zijn krukken bij zich, en twee mistroostige jongetjes die verder ook niets kunnen doen.


De gewonde soldaat

Na vier jaren is de oorlog voorbij: Van Mieghem schildert de vreugde van de wapenstilstand met een menigte die voor het stadhuis van Antwerpen samenkomt en meteen Belgische vlag zwaait. Je krijgt meteen ook weer een veel lichter doek: de schilder is zelf ook meer dan opgelucht!


Wapenstilstand

De bezetter wordt met een lang opgekropte woedende verbetenheid, bezems stokken en paraplu's de stad uitgejaagd. Eindelijk is het zover! Die tekening heet gewoon en eerder cynisch 'Heraus!'


Heraus!

Ik vond deze tentoonstelling 'Van Mieghem - De Groote Oorlog' ongelooflijk, schitterend, prachtig. Zoals die man dynamische tekeningen kon maken: laat 'Heraus' daar een sprekend voorbeeld van zijn. En zoals hij zijn tijd ook met treffende beelden weergegeven heeft: alleen de groten kunnen dat. Deze expo is echt een belevenis, en heeft mijn waardering voor Van Mieghem alleen nog maar doen stijgen. Gelukkig is hij - veel te laat - herontdekt!

Geen opmerkingen: