dinsdag 2 mei 2017

Rik Wouters: schilderijen - 1

De beelden van Rik Wouters zijn terecht zeer bekend, zijn etsen zijn boeiend en verraden invloed van Ensor, maar zijn faam heeft hij toch in de eerste plaats te danken aan zijn schilderwerk. En men heeft niet op een schilderij meer of minder gekeken, op deze retrospectieve: ze zijn legio, en meer dan gewoon, buitengewoon moeten we dan zeggen.

Een werk dat ik ooit al wel gezien had, maar waar ik geen echte herinnering meer aan had, is 'Appels en kunstbloemen B (Hulde aan Cézanne)', olieverf op doek, uit 1913. Een lange titel is het, en Nel staat er niet eens op, en toch is het voor mij een doek dat niet 'Wouterser' kan zijn. Hoe belangrijk het spel van de kleuren hier is: een schitterend geel gordijn met blauwe tekeningen, een bezadigd rode tegenhanger aan de linkerzijde, centraal een blauwe spiegel met ernaast een donkerbruine wijnfles,de kunstbloemen links geel en groen, een vaas in Delfts blauw, rode appels, ook in schakeringen van geel op een wit tafellaken op de voorgrond, met nog een blauwe leuning van een stoel daarvoor: het is een uitbarsting, een 'uitspatting zonder end' van kleuren. Heel vrolijk word je van dit schilderij, dat wil zeggen, ik toch. Die kom je nog wel tegen op deze tentoonstelling, die schitterende, blije kleuren: ondanks zijn initiële moeilijke omstandigheden moet Wouters een zeer optimistische persoonlijkheid geweest zijn: 'Zeg maar ja tegen het leven' schijnt hij uit te schreeuwen!

Appels en kunstbloemen B (Hulde aan Cézanne), olieverf op doek, 1913

Die 'Hulde aan Cézanne' ligt op de voorgrond: de appels. Als je niet te nauw kijkt zou je nog kunnen denken dat dit detail een echte Cézanne' is, maar die schilderde veel minder spontaan, en dat is dit detail toch wel. Maar de Fransman is hier duidelijk aanwezig.


Idem, detail

Nog zo'n 'uitspatting zonder end' is 'Herfst', olieverf op doek, ook uit 1913. Het kan niet anders of dat jaar moet bijzonder gelukkig geweest zijn voor Rik en Nel: en inderdaad, hij begon toen door te breken en succes te krijgen. De vrouw staat buiten, voor het open venster, de appelen van Cézanne liggen voor haar in een schaal, binnen op de vensterbank. Zij draagt een gele jurk, een blauwe sjaal, je ziet ook haar witte kraagje: geel-blauw is toevallig of niet mijn favoriete kleurencombinatie. De gordijnen links en rechts en het open venster geven het landschap in de achtergrond een magistrale diepte: mooi trucje van Wouters. En in dat landschap is de kleurenrijkdom weer overrompelend.


Herfst, olieverf op doek, 1913

Dat zie je nog beter op detailfoto's: in het open raam is het geel en blauw van de vrouw mooi weerspiegeld, achter haar zie je roodbruine herfstkleuren. Voor haar de appels: een combinatie van rood en blauw, met toetsen van geel.


Herfst, detail

In de achtergrond zie je een ander aspect van Cézanne: de daken en de huizen als kleurvlakken: je ziet de abstractie beginnen.


Herfst, detail

En boven die daken de kleuren van een beginnende herfst: groenig geel en rood. Je kunt naar dit schilderij blijven kijken, zo rijk is het, je vindt er altijd wel iets nieuws in. Deze stralende herfstdag ademt ook weer geluk uit, het is nog een Wouters om blij van te worden. Een foto van dit werk heb ik ooit gebruikt voor een nieuwjaarskaart: als je beste wensen wil mededelen, is Wouters een stevige steun bij de communicatie.


Herfst, detail

Nog eentje om het af te leren, een schilderij dat ik ken onder de titel 'De metselaars'. Diepte door aan de rechterkant een gordijn, de dagkant van een venster en een hoog wit huis, lager gesitueerd (in de diepte) weer de kleurvlakken van de daken en twee metselaars aan het werk: op het rechtse huis liggen de welfsels er al op, links is dat nog niet helemaal af: je ziet de balken van de zoldering nog liggen. Plaats van gebeuren is allicht weer Bosvoorde: in de achtergrond is de natuur duidelijk te zien: bossen en een meertje weerspiegelen een wit huis: en zo zie dat het centrale deel van het doek veel licht heeft, en dat is wat schilders altijd willen vatten.


Het open venster (De metselaars), olie op doek, 1914

Rik Wouters in het 'Museum voor Schone Kunsten' in Brussel: een belevenis zonder weerga! Warm aanbevolen.

Geen opmerkingen: