Jakob Smits Museum: MONO - Camille Dufour

In het Jakob Smits Museum loopt op dit ogenblik een interessante tentoonstelling over hoofdzakelijk eigentijdse grafiek, maar er hangen ook een vijftal werken van Jakob Smits zelf, drie van James Ensor, twee van van Jules Schmalzigaug en een van Félicien Rops: ten zeerste bezienswaardig zijn die. Het hedendaagse werk dat het meest indruk op me maakte was 'Lavandière de la nuit 3', 2019, ' wasvrouw bij nacht' in het Nederlands. Het is een installatie van een grote houtsnede (210 x 122 cm) en 40 afdrukken van diezelfde houtsnede: heel de kamer is ermee gevuld; alleen daardoor is het werk al indrukwekkend. Camille Dufour (°1991) is de naam van de Belgische kunstenares die dit werk gemaakt heeft.

Wil je goed zien en begrijpen wat er op die houtsnede staat, moet je het werk goed en aandachtig bekijken: er staat zoveel op, en Camille Dufour verplicht je als het ware zelf tot een zoektocht naar waarover het allemaal gaat.

  

Camille Dufour, Lavandière de la nuit 3, 2019

Het eerste dat bij me opkwam was: dit lijkt wel 'De val van de opstandige engelen', een thema dat in de Vlaamse schilderkunst niet onbekend is: Pieter Breughel de Oude liet die lui schilderkunstig naar de hel donderen, maar ook Rubens, en zelfs Ensor op de het einde van de negentiende eeuw. Maar God is dood en zijn engelen zijn inmiddels ook nog altijd niet geüpdatet: de neerstortende figuren zijn mensen, links centraal een vrouw, rechts iets lager een man, de laatste Adam en Eva van het einde der tijden. Dit is echter geen godsdienstig werk, maar finale ondergang en vernietiging worden wel zeer dreigend geëvoceerd, de apocalyps is aan de gang! En religieus is het in die zin dat de banden van de mens met alles rond hem verbroken worden.

 

Natuurlijk is het God niet die voor het verdwijnen van de mens zorgt: daar is die zelf de oorzaak van. Twee hoogspanningsmasten domineren de achtergrond, een ervan met luidsprekers die boodschappen kan rondsturen. Het doet me nog denken aan dictaturen. Een derde pyloon lijkt zijn spits kwijtgeraakt te zijn: in het onweer dat de wolken op de achtergrond suggereren? Naast die afgebroken mast zoeken twee kleine figuren (een man en een vrouw) allicht tevergeefs een uitweg uit deze helse toestanden. De mens heeft met de Aarde zo onoordeelkundig omgegaan dat hij er zichzelf voor straft met zijn eigen vernietiging!

Detail van de aan de gang zijnde ondergang

Boven de hoogspanningsmasten vliegen witte vogels van de catastrofe weg: ze bevinden zich net onder vijf geplukte kalkoenen (dat zijn het, denk ik toch), die niet meer opgediend kunnen worden op Thanksgiving of kerstavond die niet meer zullen komen. Die betekenis zou je eraan kunnen geven.

 Vogels, dood en vluchtend

Een neerstortende man en een dito vrouw symboliseren de finale ondergang van de mensheid: de verschrikking is duidelijk van zijn gezicht af te lezen.

De laatste Adam

De laatste Eva

Langs  de muren van de kamer staan dan nog eens veertig afdrukken van de houtsnede, min of meer als vlaggen opgesteld. Ze zijn met maar een dosis inkt gedrukt, totdat die totaal op was. Zo zijn de eerste afdrukken nog duidelijk, op de laatste zie je niets meer: het onderwerp van de houtsnede is ook vernietigd. De opgestelde 'vlaggen' zijn zo ook metafoor voor de ondergang die in de houtsnede op de vloer verbeeld wordt. Mooi gezien van Camille Dufour, vind ik dat.

Veertig keer 'Lavandière de la nuit 3', tot ze zichzelf ook weggewassen heeft

Alleen al voor deze 'Lavandière' is de tentoonstelling 'MONO' ruimschoots de moeite waard, maar ook voor de namen die ik in het begin van deze tekst noemde, en voor Fred Bervoets en ene Jan Decleir, jawel de acteur. Prangende nieuwsgierigheid kan je oplossen door zelf te gaan kijken. Doen, zou ik zeggen!