Van Bourgognie: 300 jaar in Turnhout (1720 - 2020)

Ik ben er eigenlijk een paar weken te laat mee, maar ik had onlangs een speciale verjaardag te vieren: de datum waar het om gaat is 29 december 1720, vier dagen na Kerstmis, twee dagen voor Nieuwjaar 1721. Toen is namelijk mijn oudste Turnhoutse voorvader in deze stad getrouwd, en dat is precies 300 jaar geleden. Mijn broer en ik, en nog anderen zijn dus al zo lang Turnhoutenaar! Niet dat je daar een beter mens van wordt, maar Koning Filip kan niet eens zeggen dat de dynastie die hij nu leidt het in België al 200 jaar uitzingt. Take that, Phil and Lizzy!

In het parochieregister staat de naam van mijn voorvader pontificaal in het Latijn gespeld: 'Petrus van Burgundia ex Woensel' wordt hij genoemd. Woensel was in die tijd een dorp vlak bij Eindhoven, nu is het door die stad helemaal opgeslorpt. Zijn bruid is Angelina Theresia Joosten, die dan 29 jaar oud is. Petrus' geboortejaar ken ik niet, maar in 1699 of 1700 zou hij geboren kunnen zijn. De oudste zoon van de Jan uit Woensel was in 1717 al ouder dan 16, en daarom denk ik dat hij in  het eerste jaar van de achttiende eeuw geboren kan zijn, of in het laatste van de zeventiende. In de Woenselse documenten heet hij gewoon Peter, en niet Petrus zoals de Turnhoutse pastoor er in het doopregister van maakte.

De spelling van onze familienaam kent nogal wat varianten: in andere documenten heet Petrus 'Van Bourgoignie, Van Borgoenien, Van Burgonien'. Zo'n 50 jaar geleden hebt in mijn stamboom bij elkaar gezocht, en in totaal heb ik toen 38 verschillende spellingen van mijn naam gevonden. 'Jan Sas' is simpeler, maar diens stamboom, of die van 'Petrus Jansen' is veel en veel moeilijker bij elkaar te sprokkelen. Genealogen zoeken liever naar een zeldzame naam, dat is veel makkelijker. Maar dat terzijde. 

Zo kan Petrus van Burgundia Turnhout gekend hebben: deze ets van Lucas Vorsterman is van 1667, en in de iets meer dan 50 jaar tot 1720 heeft onze stad geen echte bouwwoede gekend.

Veel weet ik niet over Petrus: in 1718 - 19 woonde hij al niet meer in Woensel: hij was waarschijnlijk een immigrant op zoek naar een beter leven (waar horen we dat tegenwoordig nog?), die, net zoals zijn vader zijn geluk elders zocht, in de Zuidelijke Nederlanden. Wanneer hij gestorven is, daarvan weet ik ook niets: hij komt voor het laatst in een parochieregister voor op 11 mei 1751, als peter van zijn tweede kleinzoon Petrus. Zelf had hij maar een zoon: Joannes Baptista van Bourgogne, geboren op 19 november 1728. Die Joannes had acht kinderen, waarvan vier zoons. Drie daarvan hadden samen 24 kinderen: het begin van een nieuwe Bourgondische expansie.

Zijn vader vind ik ook interessant: die komt voor het eerst voor in de 'Lijsten van het Hoofdgeld van Woensel', bij de onvermogenden (1707 - 1708), en zijn naam was toen 'Jan de Fransman'. Na negen jaar (1716) verandert die naam in Jan van Boergoendien, ook al in diverse spellingen. Hij heeft in die tijd zoveel Brabants geleerd dat hij kan uitleggen dat hij wel uit Frankrijk afkomstig is, maar meer precies uit Bourgondië. Op 9 jaar na kan ik dus de oorsprong van mijn naam bepalen, en dat is wel bijzonder. Hij had een zoon die ook Jan heette, en die sterft op 24 februari 1741 als 'Jenneke de Fransman, zonder wettige geboorte na te laten, dog arm. 

De eerste Jan de Fransman was mogelijk een soldaat in een huurlingenleger, die hier is blijven plakken omdat hij het hier beter vond, of omdat hij liever bij zijn vrouw, Hermans zonder voornaam bleef, dan naar het verre Bourgondië terug te keren. Nog een gelukszoeker: rare familie die Van Bourgognies! Nog een geluk dat Theo Francken toen nog uitgevonden moest worden: 't zou anders niet waar geweest zijn!

Een vertegenwoordiger van de 10de generatie in Turnhout, in vol ornaat

Mijn kinderen wonen allemaal in Antwerpen (Borgerhout, Berchem, Het Kiel) en mijn kleinkinderen dus ook. De zoons van mijn broer zijn dan weer honkvaster, en hun kinderen zijn nog te jong om al te emigreren. Mijn naam blijft hier dus nog weel een poosje hangen.

Een grote festiviteit hebben we niet georganiseerd, de burgemeester heeft ons ook niet ontvangen: corona, nietwaar, hij wil zo weinig mogelijk mensen zien. We hebben hem onze verjaardag ook niet laten weten: bescheidenheid is in dit geval een passende deugd. Toch vind ik het een prettige gedachte dat onze familie al 300 jaar in Turnhout woont. Als je naar echte Turnhoutenaars op zoek bent, kan ik er je wel een aantal bezorgen. 

In het telefoonboek van 2016-2017 vind ik de families Van Boergoeniën, Van Bourgognie, Van Bourgonie: dat zijn dus ook nazaten van Petrus van Burgundia, in het Nederlands Peter van Bourgoigne, van Borgoenien, van Burgonien. Prettige toekomst gewenst allemaal! Op de volgende 300 jaar!