Malmédy

Het is een zachte rage op dit ogenblik, in dit jaar 2008, maar hoewel zacht doet menig mens van mijn leeftijd er hartstochtelijk aan mee: Expo '58 wordt uitgebreid onder de aandacht gebracht, de nostalgie is niet uit de lucht. Over de openingsmars van de wereldtentoonstelling heb ik het al eens gehad, maar er zijn ook boeken over de expo te koop dezer dagen. Een daarvan heb ik net gelezen: Annick Lesages 'Expo '58, Het wonderlijke verhaal van de fifties': zeer interessant, wat je allemaal niet herkent, ongelooflijk. Een tweede werk is van Rudolph Nevi: het heet even ad rem 'Expo 58, nostalgie in 400 foto's'.

Op een bepaald ogenblik heeft de auteur het erover dat overal te lande bij of op bestaande wegwijzers expowegwijzers werden gemonteerd: een behoorlijk groot rood-geel bord, de vijfpuntige exposter erop, in het zwart natuurlijk, en daarboven dan weer een rode auto die de hunkering naar de Brusselse Heizel waar zal maken. Maar de wegwijzer op de foto op pagina 29 is speciaal, tenminste voor mij. Uit de foto blijkt dat hij staat bij collega's die wijzen naar Waimes (4 km), Bütgenbach (11 km) en Robertville (10 km). Als je de andere richting uitgaat (links) kom je na 14 km in Stavelot, na 4 in Malmédy, na 14 in Francorchamps; Luik of Aken liggen al op 50 of meer kilometer. Ik weet heel precies waar die wegwijzer staat: in Baugnez, vlak aan het 'American War Memorial': tijdens het Von Rundstedtoffensief (eind '44, begin '45) zijn daar een vijftigtal Amerikanen gesneuveld. Op het internet vind je die strijd benoemd als 'le massacre de Baugnez'. Ik ben er ooit nog met heel mijn gezin gestopt om er foto's van te nemen: zulke dingen vind ik pakkend, en ze worden beter ook niet vergeten.

Hoe ik daar kwam, in Baugnez", vlak bij Malmédy? In de jaren '80 gingen we daar vaak op vakantie, zo vaak als we konden, soms vier of meer keren per jaar: mijn schoonouders hadden namelijk een stacaravan op de camping 'La Grotte des Nains', in Bévercé, een andere deelgemeente van Malmédy. Toevallig of niet heette de uitvalsweg 'le boulevard des Alliés.

Heel gelukkige vakanties waren dat toentertijd in Malmédy, zeker voor de kinderen. Ons Maartje heeft er Florence en Linde leren kennen, 'Deesje' van Joke van Leeuwen was toen de knaller onder de jeugdboeken, ons Noortje vroeg in '85 of '86 wanneer we nog eens naar de watervallen van Coola gingen, ons Dieuwertje heeft er in '85 leren lopen, en twee jaar later leren fietsen. Heel opmerkelijk was dat: we zetten haar op het fietsje, en de kleine meid reed gewoon weg, traag maar zonder haar evenwicht te verliezen. Overigens heb ik haar altijd een zeer evenwichtige meid gevonden: 't zat er al vroeg in. En onze Jasper: die liet steevast heel de camping weten wanneer er bij ons gegeten werd: hij huilde dan zo ongeveer als een speenvarken, want voedsel was aan hem niet besteed. Het is met hem later toch nog goed gekomen. Of hij charmeerde de buren, Iedje en Sjeraar, Nederlands-Limburgers, met zijn verzameling tutters: een in zijn mond en vier aan een lintje rond die eerste. En hij kreeg van Iedje de reden waarom hij geen veelvraat hoefde te zijn: koekjes en snoep, want Iedje was een gouden hart.

Zo zie je maar: je probeert '58 boven te spitten, en je komt 30 jaar later in de toekomst terecht die nu ook al twintig jaar verleden is. Ook nog leuk voor de mensen: hoe het woord 'Malmédy' door menigeen werd uitgesproken: klemtoon op de eerste lettergreep, met een eerder vette Kempische 'l', de tweede lettergreep met een doffe 'e', het woord klonk met dezelfde melodie van de Limburgse plaatsnaam 'Opgrimbie'. En wij voelden ons daar erg thuis, in het Walenland: op de markt van Breda is er een boekhandel die 'Van Turnhout' heet, maar dat is buitenland. Op de 'Place Albert Premier' spreekt ongeveer iedereen Frans, want Malmédy is een echt Waalse gemeente, maar het is binnenland, thuis. Belgisch zeg maar. Politiek niet zo correct tegenwoordig? Bart de Wever kan zich hiermee troosten: de kleuren van Malmédy zijn zwart en geel. Maar helaas geen leeuw in de buurt.