Leon Spilliaert in Mu.ZEE Oostende

In Mu.ZEE Oostende hangen naast heel wat Ensors ook een aantal interessante werken van Leon Spilliaert, de tweede grote schilder uit de kuststad. Zeer intrigerend is 'De blauwe teil', een werk uit 1907. Die teil staat op een donkere achtergrond, een tafel allicht. Ze staat niet netjes in het midden ervan, maar op de bovenste helft: een beetje vreemd is dat. Volgens het verklarende bord naast het werk weerspiegelt ze het maanlicht: ze licht mooi en duidelijk op. Verder lees je dat Spilliaert wegens zijn toen fragiele gezondheid vaak in de kamers van zijn eigen huis ronddoolde, wat dan resulteerde in stillevens, waaronder 'De blauwe teil'. Het is een stil en prachtig werk: je kunt er moeilijk niet onder de indruk van zijn, van deze in de donkerte licht weerkaatsende waskom, ze is ook zo puur en precies weergegeven, teder zelfs, zou ik durven zeggen. Een schilderij is het niet: het informatiebordje deelt mee 'Gewassen Oost-Indische inkt, aquarel en kleurpotlood op papier'. Ik vind het echt een ongelooflijk mooi werk: het is maar een teil, maar o zo indrukwekkend weergegeven!

De blauwe teil, 1907, 63 bij 48 cm

Een ander, maar dan zeer bekend werk van Spilliaert is 'De duizeling' dat in de tekst ernaast ook de eigenaardige titel 'Tovertrap' heeft. Het is ook getekend met gewassen Oost-Indische inkt en kleurpotlood op papier. ('Gewassen' betekent aangelengd met water, zodat er meer grijs mogelijk wordt.) Een vrouw tracht zich staande te houden op een zeer steile trap met hoge treden en zonder leuning: het lijkt meer op een toren, die geen houvast biedt. Er staat heel veel wind: zij probeert wijdbeens staande op twee treden de kracht van de wind te trotseren, haar bovenlichaam neigt naar achteren, haar sjaal wappert daarbij met volle kracht van haar weg.

De duizeling -Tovertrap, 1908

Je kunt de vrouw ook in detail bekijken en fotograferen: het is wel klein, maar dan zie je de angst in haar ogen, en een open gillende mond: ik had deze tekening nog nooit van zo dichtbij bekeken, maar nu heeft ze voor mij haar volle betekenis. De vrouw bevindt zich in een hachelijke situatie, en zich is zich daar heel goed bewust van.

De angstige vrouw in de strakke wind

Wat ook opmerkelijk is: zij staat bijna helemaal naar boven, maar waar die trap naartoe leidt, of wat er op de top van de toren te vinden is, dat blijft allemaal in het ongewisse. Je zou antwoorden: nergens naartoe, of niets. Een optimistisch werk is het alleszins niet. Spilliaert was dan ook eerder een zwaarmoedig mens. Maar hij kon het wel doeltreffend verbeelden, dat zeker.