dinsdag 16 juni 2015

Boones Blijk: gebouwen en meer

'Boones Blijk' ken ik al vanaf mijn heel vroege kinderjaren, begin jaren 50 is dat. Hoewel 'kennen' in dit geval een groot woord is: ik wist waar het lag, want we fietsten er vaak met de familie voorbij, op weg naar het 'Zavelkot', in de buurt van het Peerdsven. Maar op Boones Blijk was ik tot voor zondag nog nooit geweest: het is een privédomein. Toen ik dan via 'Het Bezemklokje' de gelegenheid had het te bezoeken, was ik er als de kippen bij: die kans mocht ik zeker niet laten schieten.

Christian Raskin, een telg uit de familie Boone, gaf in de kapel een omstandige en interessante inleiding over blekerijen, het proces van het bleken en het belang van Boones Blijk voor de Turnhoutse tijknijverheid, schetste de geschiedenis van Boones Blijk en de opeenvolgende bezitters ervan - het domein was niet altijd van de Boones, en nu trouwens ook niet meer. Leerzaam over de lokale geschiedenis was het alleszins.

Die kapel zelf was voor mij al de eerste verrassing: ik wist niet dat die er was, je ziet ze trouwens vanaf de Heizijde, noch de Elzenstraat staan. Ze is nog redelijk recent gebouwd, in 1904, door een diepgelovige Boone overigens. Als kapel wordt ze ondertussen niet meer gebruikt.


De kapel uit 1904

Het interieur is, laten we voorzichtig zijn, niet zo bijzonder, maar een hangt nog wel een plaasteren bas-reliëf dat een kruisafneming voorstelt. Het doet barok aan, maar ik vermoed dat het waarschijnlijk eind negentiende-eeuws, begin twintigste-eeuws is. En van plaaster of gips: op een aantal plaatsen is de verf beschadigd, en dan komt er gewoon wit tevoorschijn.


De kruisafneming

De Turnhoutse blekerij begon als in 1654 te werken, maar de man die ze tot haar grootste bloei bracht was Dominicus Vermanden (1704-1799). Hij is ook de man die in 1740 het landhuis bouwde. Dat is natuurlijk in de loop der jaren gerestaureerd, delen ervan zijn ook verdwenen, maar het gebouw ziet er grosso modo nog uit zoals meer dan twee eeuwen geleden.


Het landhuis, oorspronkelijk uit 1740

Vermandens bedrijf werd als zeer belangrijk beschouwd: hij slaagde er in 1752 van keizerin Maria-Theresia een sauvegarde te verkrijgen, dat wil zeggen dat bij gewapende conflicten zijn blekerij ongemoeid gelaten moest worden, want ze stond onder de hoogste bescherming. Het originele wapenschild dat die sauvegarde officieel bekrachtigt hangt in de hal van de villa; aan de toegangspoort van het domein is in 2001-02 een kopie bevestigd.


Het originele wapenschild

Christian Raskin wist ook met enige terechte trots te vertellen dat het dakruitertje, de windwijzer daarop en het klokje erin nog uit 1740 zijn, origineel dus! Die windwijzer is een pelikaan die in zijn borst pikt om zo met zijn bloed zijn jongen te eten te geven: Dominicus Vermanden moet een zeer gelovig man geweest zijn.


Dakruitertje uit 1740, met voedende pelikaan

De grote schuur is ook best indrukwekkend: vrij recent is die nog geretaureerd, en dat is een goede zaak. Ze heeft overigens een prachtig dakgebinte waardoor je kan vaststellen dat ze een zeer respectabele leeftijd heeft.


De onlangs gerestaureerde schuur


Zeer respectabel dakgebinte

Sinds het jaar 2000 is Boones Blijk eigendom van Joep de Jong, van de 'Koninklijke Drukkerij Em. de Jong' uit Baarle-Nassau. Die man moet ten eerste bedankt worden voor het openstellen van zijn domein, en ten tweede voor het feit dat hij de bezoekers - en dat waren er meer dan 80 - ook twee brochures kon meegeven: de 'Bijdrage tot de Geschiedenis der Blekerijen te Turnhout' door Marcel Boone uit 1952, en de 'Sauvegarde voor de Bleekerij Vermanden te Turnhout en andere oorkonden', dat geschreven is door Louis Boone (s.d.) Die twee werkjes heeft De Jong speciaal voor dit bezoek herdrukt, wat ik genereus vind, en het bezoek nog meer dan zeer geslaagd maakte.

1 opmerking:

Baarlenaar zei

Zie de kaart uit het Rijksarchief (volgens opgave 1757)


https://search.arch.be/imageserver/topview.php?FIF=510/510_0002_000/510_0002_000_02242_000/510_0002_000_02242_000_0_0001.jp2