De eerste keer dat een 'pannenhuis' mij intrigeerde, was in Merksplas. Daar staat er een, aan het Hofeinde. Eigenaardige naam, vond ik dat toen, alsof er in heel het dorp maar een huis met een pannendak zou gestaan hebben, en door deze uitzonderlijke toestand zijn naam verdiende. Mis was ik echter, driewerf mis! Enig zoekwerk bracht me bij de oorspronkelijke naam van een dergelijk huis: paanhuis is die. En een 'paan' of 'panne' is de Middelnederlandse benaming voor een 'brouwketel'. Een pannenhuis was dus een brouwerij of een brouwhuis: daar moesten de dorpelingen hun bier komen brouwen. Misschien was de zuiverheid van het water dan gegarandeerd, maar vooral: de heer van het dorp wist meteen hoeveel liter bier iemand brouwde, en hoeveel belasting hij daarvoor diende te betalen! In dat pannenhuis werd door rondtrekkende rechters ook recht gesproken. Dat alles heb ik elf jaar geleden geschreven over het gebouw in Merksplas. Ik wist dat er in Balen ook een stond, aan Schoor-Dorp 32, en daar moest ik dan een paar weken geleden maar eens coronaproof naartoe.
Links voor het Schoor-Dorpse pannenhuis staat een informatiebord met twee foto's van vroegere toestanden van het gebouw, en ook wat uitleg: in 1680 werd het houten skelet met lemen muren 'versteend', het werd beschermd in 1985, toch afgebroken in 2000, waarna bijna onmiddellijk met de heropbouw in de oorspronkelijke stijl is begonnen. Dat werk was al in 2002 voltooid, en nu is het gebouw een privé landhuis: het is dan ook niet toegankelijk voor het publiek.
De staat van het pannenhuis eruit op 2 augustus 1986. Anders geformuleerd: het zag er niet uit. In het jaar 2000 moet het nog erger geweest zijn!
Nu staat er een getrouwe kopie van het oude pannenhuis, natuurlijk wel met moderne materialen. En het ziet er best mooi uit, wat te foto's proberen te illustreren.
De voorgevel met de oprit.
De linkerkant van het nieuwe gebouw: ik veronderstel dat nu de leefruimte zich daar bevindt. Een venster in de zijgevel laat middaglicht binnen, en in de achtergevel van dit deel is waarschijnlijk een ander, breder venster gericht op het westen, en de ondergaande zon.
De oprit en de voorgevel, die nauwgezet gereconstrueerd is, met vakwerk. Op die oprit staat geen nederig deux-chevauxtje, maar een eerder een uit de kluiten gewassen Porsche, en helemaal rechts zie je nog een kleinere auto. Dit is duidelijk niet de vertrouwde stek van Jan met de pet, je zou hier eerder Jean François Xavier met de Hoge Hoed tegen het lijf kunnen lopen. Voor echt: het pand schijnt gekocht te zijn en bewoond te worden door een Nederlandse zakenman. Tenminste, dat heb ik op het internet gevonden. Van slechte smaak kan je de man niet betichten!
Nogmaals de voorgevel met vakwerk
Het pannenhuis in Merksplas: tenminste de buitenkant is nog oorspronkelijk. Jaartal in de zijgevel: 1654, dezelfde tijd als Schoor-Dorp, 1680
Die twee pannenhuizen dateren uit min of meer dezelfde tijd. Ik vermoed dat er in de Zuidelijke Nederlanden veel meer pannenhuizen hebben gestaan, maar dat er maar weinig de geschiedenis overleefd hebben. Wel vind ik hotels en b&b's met de naam het Pannenhuis. Daar zal allicht bier gedronken worden, maar niet gebrouwen. En rechtspreken: we zullen maar hopen van niet! Dat is nuchter al moeilijk genoeg. Niettemin: Proost!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten