Hoogstraten: begijnhof - de kerk

Wat doe je zoal op een paasmaandag wanneer het weer een beetje zonnig probeert te zijn? Aan toerisme doen in eigen streek is een mogelijkheid, het begijnhof van Hoogstraten eens gaan bekijken want onlangs gerestaureerd: het zou de moeite waard moeten zijn. Een vorm van 'relitoerisme' wordt het als het ware.

Sint-Jan Evangelist: begijnhofkerk

Een poortgebouw, zoals in Turnhout, Lier of Diest, heeft het begijnhof van Hoogstraten niet: de ijzeren poort die er wel is, staat open en meteen zie je de Sint-Jan Evangelistkerk. Ze is gebouwd van 1680 tot 1687, en is in de plaats gekomen van de eerste kerk die in de zestiende eeuw afgebrand is. Natuurlijk is ze opgetrokken in de stijl van de tijd: barok. Dat barokke karakter is overigens nadrukkelijk aanwezig in het interieur, dat best indrukwekkend en zuiver van stijl is. Maar ik sta nog buiten: de gevel is zeker niet overladen barok, eerder sober, wat past bij de Kempische 'Stad en Vrijheid' Hoogstraten. Opscheppen met een waarschijnlijk afwezige overvloed aan rijkdom kwam niet ter sprake. Overigens: mijn tante Cor had het altijd over 'Ik ga eens naar 't dorp' als ze op de Vrijheid moest zijn. Wel heeft de toegangspoort van de kerk een prachtige, solide omlijsting: begijnen en andere gelovigen werd onmiddellijk duidelijk gemaakt dat ze niet zomaar een kapelletje van een of ander obscuur godheidje binnengingen. Ook hier had de geestelijkheid de essentie van de contrareformatie heel goed begrepen.

Begijnhofkerk: redelijk monumentale toegangspoort

Het interieur van de kerk valt echt wel mee: barok, maar niet zo verpletterend als op de grote doeken van Rubens, of in de Sint-Pieters van Rome waar alles in het werk gesteld is om de mens van zijn onbenullige nietigheid bewust te maken. Dit is volbloed barok, maar op menselijke maat. De twee biechtstoelen zijn pareltjes van houtsnijwerk. Bij eentje flankeert Sint-Pieter links de toegang van de biechtvader, rechts staat een vrouw met een doodshoofd op haar arm: dat had ik nog ergens gezien, maar de dood en memento mori horen bij de boodschap van de contrareformatie, en vlak daarnaast heeft Sint-Pieter natuurlijk de sleutels van het probleem in zijn handen.

Vrome vrouw met ons aller probleem op de arm, Sint-Pieter met de mogelijke oplossing

In de zuider zijkapel hangt een toch wel verdienstelijk doek van ik weet niet welke schilder die ik weet niet precies welk verhaal verbeeldt, maar in het midden staan ongetwijfeld begijnen, en de vrouw op de voorgrond lijkt haar redding en opgang uit te kijken. Maar achter de precieze informatie
over het schilderij, daar kom ik nog wel achter.

Meester en onderwerp vooralsnog onbekend

De begijnhofkerk van Hoogstraten was voor mij een echte openbaring: een schatkamer is het. De kerk is niet te groot, barok en door haar afmetingen toch intiem. Dat het geweld van de barok toch een soort van menselijke intimiteit kan oproepen is wat mij betreft eerder zeldzaam. Zeer bijzonder vind ik het allemaal.