Antwerpen: Het Eilandje - het FelixArchief

Het Mas, - Museum Aan de Stroom - dat moet je toch ook gezien hebben! Dus Vic en ik ernaartoe, dat spreekt. In eerste instantie alleen voor een verkenning, want er zit kennelijk zo veel in dat je met een middag niet toekomt. Neen, we gaan eens kijken waar het juist staat, want op 'Het Eilandje' ben ik nooit geweest, en de weg zoeken in Antwerpen is niet mijn favoriete bezigheid. Turnhout vind ik een stad op mensenmaat, de koekenstad, na Jeruzalem het centrum van de wereld, dat is Sinjorenmaat.

We komen er makkelijk, aan het Bonaparte- en Willemdok, tot 1903 'Klein ' en 'Groot Dok' genoemd. Napoleon gaf in 1803 het bevel de eerste besluisde dokken van de haven uit te graven, en Willem I schonk ze in 1815 aan de stad. Overigens waren de twee dokken pas vanaf 1811-12 in gebruik. Het doet mij wel denken aan mijn leraar geschiedenis die Napoleon citeerde toen die het had over 'Antwerpen, als een pistool gericht op het hart van Engeland'. Daarom dus kon de haven niet sterk genoeg uitgebouwd worden: de Sinjoren geholpen door iemand die zich als Oppersigneur beschouwde. Zo kom je nog eens geschiedenis tegen en Frans imperialisme, in Vlaanderens eigenste metropool.

Vic is meermaals en vroeger in de buurt geweest en weet nog hoe ze er nog tot acht jaar geleden eerder onderkomen en een beetje vervallen bij lag. Maar dat is gedaan nu: de omgeving werd en is opgewaardeerd, en het resultaat mag er zijn: op deze zomerse dinsdag doet het me, alle verhoudingen in acht genomen, zowaar denken aan Zuid-Frankrijk.

Boulevard de la Croisette op z'n  Antwerps

Een imposant gebouw uit de negentiende eeuw is grondig gerestaureerd en heeft een andere bestemming gekregen: in het Sint-Felixpakhuis is nu het FelixArchief ondergebracht. Het is in 1859 gebouwd, brandde twee jaar later omzeggens volledig af, maar werd onmiddellijk heropgebouwd, met speciale aandacht voor de brandveiligheid: ook een Antwerpse ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen. Het heeft een prachtige binnenstraat, die vooral bedoeld was als brandgang: ze doet me denken aan de Koninklijke Sint-Hubertusgalerijen, zonder de exclusieve winkels dan. Het architectonische concept is wel hetzelfde: alleen moest in deze galerijstraat behoorlijk hard gewerkt worden: luxe kan er hier niet veel aan te pas gekomen zijn, lijkt me. Het was een opslagplaats voor bulkgoederen als koffie, graan, kaas en tabak.

Sint-Felixpakhuis: hoge, 70 meter lange 'binnenstraat'

Samengestelde katrol op de lasten op te takelen

De verdiepingen waar de pakken opgeslagen werden

De haven verplaatste zich meer en meer naar het noorden, en het pakhuis geraakte in 1975 in onbruik, en vanaf 2006 is het FelixArchief er gevestigd: het zogenaamde 'geheugen van 't stad'. Alles wat maar verband houdt met de stad kan er opgeslagen worden: documenten van de stedelijke administratie, maar ook de archieven van Antwerpse bedrijven, verenigingen, families en particulieren. Meer dan twintig kilometer archieven vertellen over de stad sinds de vroege middeleeuwen.

Het Sint-Felixpakhuis is een indrukwekkend gebouw uit de negentiende eeuw, dat er na zijn restauratie waarschijnlijk mooier en beter uitziet dan ooit te voren, waar je je een voorstelling kun maken van de vroegere havenactiviteit, en dat nu een archief is geworden om u  tegen te zeggen. Zeer de moeite waard.