zondag 3 februari 2008

Kinderszenen à la bourguignonne

Klara is in het Paleis geweest, vorige zaterdag 19 januari. En naderhand op het Journaal, bij vrt natuurlijk: je wordt het best door jezelf gediend.

En wat laten ze horen? Een harmonie uit Harelbeke die de ‘Officiële Mars van de Wereldtentoonstelling Brussel 1958’ van Pieter Leemans speelt. De eerste tonen van die mars brengen mij, rond half acht alleen thuis voor mijn tv, tot hartstochtelijk gesnoter. Ik doe dat nog eens over als onmiddellijk daarna de ‘Missa Luba’ uit het toestel klinkt. Nog zo’n onverbiddelijke hit uit ’58. Maar Pieter Leemans is het meest ontroerend. Die mars moet ik hebben, denk ik, en ik dinsdag daarop naar Van Sas, waar ik uitleg wat ik zoek. Gelukkig wordt dat gevonden, ik doe mijn verhaal, en snoter weer met volle moed als het nummer gespeeld wordt en koop uiteraard de cd.

Want wat wil het geval? Het gaat om een dierbare herinnering uit mijn kindertijd. Op een zaterdag in ’57, dacht ik, werd ik door moeder gewassen in de stijl van die dagen: zinken bad op tafel, ik staande op een stoel ernaast, moeder me dapper inzepend, wassend en afdrogend. Ondertussen stond de radio op: die was bij ons altijd nadrukkelijk aanwezig, een Blaupunkt met een groen oplichtend oog. Ik zie hem nog staan, op het schap in wat we nu een woonkamer noemen. En er speelde marsmuziek: het ging om een wedstrijd waardoor de winnende mars voor Expo 58 zou aangeduid worden. Na een van die werken zeg ik tegen moeder: ’Die wint’, wat later op de avond nog blijkt te kloppen ook. Ik, kleine snotneus, blij natuurlijk en in de blik van moeder zie ik een zweem van trots. Tot op de dag van vandaag ben ik die muziek nooit vergeten, en de details van vroeger staan me levendig voor ogen. Een en ander ontroert me hevig: o onbezorgde kindertijd!

In het boekje dat bij de cd zit, lees ik de datum van die radiouitzending op wat toen nog het N.I.R heette: 17 november 1956, ik was negen en een half. Ik zoek op het internet of die dag inderdaad een zaterdag was, en ik vind bevestiging. Zaterdag was baddag, ‘s zaterdags gingen de mensen in bad, ook al had nagenoeg niemand een badkamer.

En die nadrukkelijk aanwezige radio? Dat was het medium par excellence toentertijd. Televisie-uitzendingen waren er al sinds oktober ’53, maar wij waren niet rijk: vader werkte alleen voor vrouw en twee zonen, tv kwam er bij ons pas in 61. Dus stond die radio altijd op: ik denk nu dat vader wel wilde weten wat er in de wereld gebeurde. In 1945, op zijn 31ste had hij al twee wereldoorlogen meegemaakt: hij werd geboren twee weken voor de 1ste wereldoorlog. Hij wilde zeker op de hoogte blijven van wat er ophanden was in die naoorlogse jaren 50: er was in 53 behoorlijk wat rommel en trammelant geweest in Korea, in 56 stond Hongarije in vuur en vlam, iedereen hier aan ’t hamsteren, boodschappentassen puilden uit van levensnoodzakelijke dingen, commentaren als ‘het wordt weer oorlog’ waren niet van de lucht. En als de mensen elkaar niet zelf de duvel aandeden, was er nog altijd een mijnramp zoals die van Marcinelle: 270 doden of daaromtrent. Het leven kan niet gemakkelijk geweest zijn toen, de schrik kwam zo weer naar boven, zeker bij hen die het pas meegemaakt hadden.

Expo 58 was het eerste mondiale feest in die dagen, zo veel volkeren bij elkaar, en dan nog in Brussel. Het was een bewijs van terugvechtend optimisme, en waarschijnlijk ook van verbroedering. Ik ben er tweemaal geweest, de eerste keer met vader en moeder. Ik zie haar nog begrijpend glimlachen naar een Française, die in de lange rij voor zeker een belangrijk paviljoen, haar zoontje iets te ongeduldig vond, en moeder wist dat ze ook twee zulke snaken had: hou ze maar in de hand in die drukte en die massa. De tweede keer ben ik er geweest met het paterskoor: wij mochten een mis zingen, opluisteren heette dat zeer beschaafd, in ‘Civitas Dei’, de kerk van Expo 58, en tegelijk het paviljoen van Vatikaanstad. Paus Pius XII is rond die tijd gestorven, hij is opgevolgd door Johannes XXIII, en die liet in de vijf jaar van zijn pontificaat een nieuwe wind door de kerk waaien: het Tweede Vatikaans Concile had plaats, het ‘aggiornamento’ voor de Italianen. Meer moderniteit, openheid en eenvoud wilde hij

De wereld kreeg langzaam vorm en inhoud in mijn kinderhoofd, maar hij begon pas goed open te gaan vanaf 59: toen ging ik voor het eerste jaar naar de middelbare school. Die gesloten beschermde wereld komt nu, 50 jaar later scherper terug dan ooit tevoren: kindertijd en jeugd sterven nooit. O zalige leeftijd van nu!

woensdag 23 januari 2008

Geen opmerkingen: