Certaldo - dag 2: ochtend

Mini Brunelleschi


San Bartolomeo met het lerende vingertje


Romaans: fabeldieren, kruis en vierkant


Toscane: zon, licht en lucht

Vandaag gaan we Toscane verkennen, tenminste de omgeving van Certaldo. Een vriend van Marleen, onze factotum en betrouwbare gids, heeft haar een aantal dorpen gesignaleerd die zeker het bezoeken en bekijken waard zijn. Voor de middag staan er drie op het programma, na de middag drie andere. Eva en Francine gaan alleen na de middag mee, en dan doen een aantal mensen van de ochtendploeg weer iets anders: vrijheid blijheid heet dat, en zo hoort het ook.

Onze eerste plek heet Petrognano: dat dorp hebben we in feite niet gezien, maar op zijn grondgebied staat wel een hoogst merkwaardig monument: de koepel van de Florentijnse dom, Santa Maria dei Fiori, is er in 1591 al perfect nagebouwd op schaal 1/8. Je zou kunnen spreken van een verre en kleine voorloper van 'Mini Europa', in dit geval dan 'Mini Brunelleschi'. Officieel heet het gebouwtje 'Capella di San Michele arcangelo'.

Wie zet daar zoiets neer, in the middle of nowhere, en waarom, vraag je je dan af. De geschiedenis brengt raad: in 1202 al werd de bloeiende en groeiende stad Semifonte door de Florentijnen na een felle oorlog en hevige veldslag compleet vernietigd, en het is op de oude assen van de verwoeste stad dat de minikoepel verrijst. Want die oude overwinning was voor Florence na meer dan 350 jaar een schandvlek op zijn beschaving en reputatie geworden, de kerk had aanzienlijke inkomsten uit haar verwoeste eigendommen verloren, en het was tenslotte een kanunnik van de kathedraal van Florence die het gebouwtje liet optrekken. De Florentijnen, na zoveel jaren nog schuldbewust, en liever op goede voet staand met de kerk, presteerden dus een soort van 'Wiedergutmachung'. Waar hebben we dat nog gehoord? De mens verandert niet echt.

Verder gaat het naar Barberino Val d'Elsa. Die 'Elsa' is overigens geen vermaarde Italiaanse uit vervlogen tijden, het is gewoon de naam van een riviertje, en de hele streek staat bekend onder de naam 'Valdelsana'. Het stadje zelf is opnieuw een van die middeleeuwse schrijnen van min of meer vergane grootheid: het was ook gemoeid in de strijd tegen Florence, dat van andere mogelijk toekomstige centra geen concurrentie duldde. Je komt er nu binnen via een eerder eenvoudige stadspoort die bewijst dat Barberino toch iets meer is dan zeg maar Schoonbroek. Er staat ook een behoorlijk indrukwekkende parochiekerk ('pieve' in 't Italiaans) gewijd aan San Bartolomeo. Het interieur vangt het licht op heldere, serene wijze, er hangt een vanzelfsprekende religieuze sfeer. Er bestaat een bijzondere verering voor de Beato Davanzato (de zalige dus), die er in de dertiende eeuw parochiepriester was, en die zijn sporen in de strijd met Florence allicht ook wel verdiend zal hebben. De voorgevel heeft een mooi en helder timpaan, waarop in mozaïek een waarschuwende, onderwijzende San Bartolomeo te zien is. verder kom je nog bij de overblijfselen van een vroegere kerk: enkele zuilen geven er de omvang nog van aan, en ervan heeft Romaanse versieringen: twee fabeldieren, een kruis en een vierkant waarvan me de betekenis niet duidelijk is.

Het is ondertussen wel zo: wil je in dit deel van Italië iets aan de reis hebben, mag je niet echt vies zijn van kerken, religieuze gebouwen en hun overblijfselen. Je vindt er wel zeer veel schoonheid en merkwaardigs, en de mentaliteit en houding tegenover dood, leven en eeuwigheid van de vroegere (en deels huidige?) Italianen wordt er wel duidelijk door. Geïnspireerd door de prachtige natuur? Ik vind de Kempen bijzonder mooi, maar ik moet toegeven, Toscane heeft ook wel iets. Iets zeer aantrekkelijks. De weergoden zijn ons extra goed gezind: je kunt er zon, licht en lucht drinken, als het ware.

Dat doen we dan ook in 'Colle di Val d'Elsa'. Die plaats hebben we niet echt bezocht hebben: we 'doen' er een terrasje, drinken gezellig wat, eten een driehoek inlandse pizza, laten al de indrukken bezinken en maken plaats voor nieuwe, die van na de middag.