'Tour de France' in de Fabiolazaal - II

Voor de affiche van de tentoonstelling 'Tour de France' en voor de omslag van de bezoekersgids heeft de curator, Siska Beele, een prachtig schilderij gebruikt: 'Het water in!' van Virginie Elodie Demont-Breton. Van wie? Nooit van gehoord. Dat wordt eventjes naspeuren. Zij werd geboren in 1859 en groeide op in een kunstenaarsfamilie: haar vader was schilder en haar overigens Belgische moeder was de dochter van ook al een schilder. Het zat in haar genen, zeggen we dan tegenwoordig. Haar man was eveneens iemand van hetzelfde beroep. Samen verbleven zij tijdens de zomers in Wissant, een klein vissersdorp aan 'la Côte d'Opale, aan de Franse Noordzeekust met andere woorden. Zij overleed in het dorp in 1935.

Terwijl zijn  interesse en aandacht vooral uitgingen naar het landschap en het spel van de wolken, gaat haar belangstelling naar de mensen die er leven, naar het vissersleven. 'Het water in!' is daar een mooi voorbeeld van. Een jonge moeder wil haar kleine kinderen een wasbeurt geven in de Noordzee: aan het drietal zie je duidelijk dat strandgenoegens iets van latere tijden zijn. Het kleine ukje rechts ligt gelaten op haar schouders: hij kan nog niet zo goed lopen, en protesteren kan hij dus nog niet. Anders zit het met zijn broertje van een jaar of vier. Hij probeert zich uit alle macht aan moeders rokken vast te klampen en tegen te stribbelen, want het water vindt hij te koud, en bovendien is het ook nog eens zout: allesbehalve een aantrekkelijk vooruitzicht voor het ventje. Maar moeder is streng en vastberaden: zo kijkt ze ook naar haar onwillige kind, en sleurt hem mee het water in, of hij nu wil of niet. Van smeerpoezen in huis is ze niet gediend! De kleren van de vrouw zijn aardekleurig en zeer eenvoudig: luxe is ver weg. Die kleuren passen heel goed bij het groenbruine van de Noordzee, en zo bereikt Virginie Demont-Breton echt wel harmonie in dit doek.

Leuk is dat je het verhaal van dit schilderij zomaar kunt vertellen, waarbij de schilderes ook het sociale milieu van de moeder evoceert. Zeer mooi en aantrekkelijk schilderij, vind ik het. Het dateert overigens uit 1898, en werd al in dat jaar door het museum aangekocht, tijdens de Driejaarlijkse Tentoonstelling in Antwerpen. Zeer terecht, moet ik zeggen.

Virginie Elodie Demont-Breton, Het water in,183 x 135 cm

Veel bekender en veel belangrijker in de kunstgeschiedenis is Gustave Courbet (1819-1877), een man die een behoorlijk rijk werk heeft nagelaten: hij liet zich niet tot een onderwerp beperken. De laatste jaren is waarschijnlijk 'L'origine du monde' zijn bekendste doek geworden. Dat hangt natuurlijk niet in Antwerpen, wel 'Rotsen in Ornans': een landschap in zijn  geboortestreek. Hij wil van het academisme weg en probeert op een veel vrijere manier de imposante kracht van de natuur uit te beelden. Het oogt in ieder geval zeer levendig.

Gustave Courbet, Rotsen in Ornans

Zeer charmant zijn de 'Anemonen' van Raoul Dufy (1877-1953): het is gewoon een mooi schilderij met een simpel onderwerp: bloemen in een vaas. Maar de kleuren van bloemen, tafel en achtergrond maken het zeer fris en pretentieloos: geen problematische kunst in dit werkje, het is er gewoon om van te genieten.

Raoul Dufy, Anemonen

'Tour de France' bewijst dat het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten van Antwerpen best met zijn Frans kunstbezit naar buiten kan komen. Het mag wel zo zijn dat zeer belangrijke namen niet vertegenwoordigd zijn, maar wat je wel kunt bekijken, is zeer zeker meer dan de moeite waard.

Elke tentoonstelling in de reeks 'De Modernen' is trouwens een belevenis: ik geloof niet dat ik ooit zoveel moois en waardevols van het museumbezit gezien heb na de sluiting van de instelling in oktober 2011.