Ossip Zadkine
Zadkine is net als Marc Chagall geboren in Vitebsk (Wit-Rusland): hij leefde van 1890 tot 1967. De twee kunstenaars waren tijdgenoten: Chagall is van 1887, en stierf in 1985. franktrijk, en meer bepaald Parijs was in de eerste decennia een ware aantrekkingspool voor jonge kunstenaars, en het is dan ook geen wonder dat ze allebei in de Lichtstad beland zijn. En ze hebben ook beiden hun stempel op de moderne kunst gedrukt. Een mooi voorbeeld van Zadkines werk is het 'Vrouwentorso' uit 1928, dat het Antwerpse museum al in 1933 heeft aangekocht. Net zoals de Venus van Milo heeft het beeld geen armen, maar daar houdt de gelijkenis wel op. De vrouwelijke vormen zijn tot hun essentie gereduceerd, maar toch is dit beeld, uit lavasteen gehouwen, sterk in zijn eenvoud en komt het zeer harmonieus over.
Ossip Zadkine, Vrouwentorso
In een gouache, verworven in 1953, zijn Kaïn en Abel in een verbitterd gevecht gewikkeld: de eerste, in woede ontstoken en uit jaloezie omdat zijn offer door God niet aanvaard werd en dat van zijn broer wel, slaat hem in tomeloze razernij dood: de eerste broedermoord in de geschiedenis, zoals wel gezegd wordt. Zadkines gevecht is in ieder geval indrukwekkend, dat is het minste wat je ervan kan zeggen.
Ossip Zadkine, Kaïn en Abel
Zadkine zelf vertelde dat zijn werk het eerst in België en Nederland erkenning kreeg. Hij was er zo dankbaar voor dat hij de beeldengroep 'de ellende van Job' aan het museum schonk: in 1936 is dat gebeurd. Jammer genoeg is deze groep niet op 'Tour de France' te zien: het zou er zeker niet misstaan hebben. Redeloze wanhoop en totale verslagenheid druipen van de beelden. De bron van mijn feitenkennis is een brochure die ik op de tentoonstelling gekocht heb: 'Franse Kunst in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, Dossier' uit 2005. Een zeer informatief werk over de band tussen de Franse kunst en het Antwerpse museum, zijn kunstliefhebbers-maecenassen en de aankooppolotiek van de instelling. Maar dat terzijde.
Opvallend is ook een schilderij van Valentine Henriette Prax (1897-1981), een andere kunstenares van wie ik nog nooit gehoord had. Zij blijkt dan de vrouw van Ossip, Zadkine te zijn: zij trouwen in 1920. Volgens Wikipedia speelt mythologie een grote rol in haar werk, en dat is kennelijk ook het geval in 'Antiek visioen', dat evenwel al in 1935 aan het museum geschonken is door de 'Vrienden van de moderne kunst'. Je ziet op de achtergrond een witte, Griekse tempel, een blauwe zee, op de voorgrond links een groep mannen, rechts een aantal vrouwen. De leider van die mannen stuurt twee steigerende paarden naar de vrouwen, die zich angstig proberen te beschermen. Het zou nog leuk zijn de mythe te vinden waarop dit doek teruggaat, als er die al is, want het is, zoals de titel zegt, een visioen. Kleurrijk is het schilderij alleszins, maar echt vrolijk is het tafereel niet. En er blijven onbeantwoorde vragen.
Valentine Henriette Prax, Antiek visioen
Auguste Rodin
Het meest indrukwekkende beeld van de tentoonstelling is voor mij ongetwijfeld 'Pierre de Wissant' (Burger van Calais) van Auguste Rodin, dat al sinds 1908 deel uitmaakt van de collectie. Pierre de Wissant is maar een van de zes figuren die samen de beroemde beeldengroep 'De burgers van Calais' vormen.
Hoe zat dat ook weer precies met 'die burgers? Het verhaal zelf speelt zich af in 1347, wanneer Calais zich na een beleg van elf maanden moet overgeven aan de Engelsen. Zes belangrijke burgers willen zich opofferen zodat de stad zelf gespaard zou worden. Ze brengen Eduard III de sleutels van de stad, met de strop al rond hun nek. Maar de koningin is zo geraakt door het gebaar van de zes, dat ze erin slaagt haar man te overtuigen hun leven te sparen. Een voorbeeld van moed en zelfopoffering, dat dan nog goed afloopt. Pakkend is het wel.
Het beeld 'De Burgers van Calais' was een opdracht van de toenmalige burgemeester van de stad: hij wilde dat daarmee hulde gebracht werd aan de inwoners van de stad. En Rodin kwam dus uit bij verbeeldde dus het heldhaftige verhaal van de zes mannen uit de Honderdjarige oorlog. Antwerpen heeft een figuur ervan: Pierre de Wissant. Hij, al een oude man, is wanhopig, wendt zijn hoofd af, houdt zijn rechterarm omhoog, als wilde hij zeggen 'wat doet het er allemaal nog toe?', nu de strop ook al op mijn linkerschouder ligt. De tragische situatie is inderdaad bijzonder efficiënt uitgebeeld.
Auguste Rodin, Pierre de Wissant
De volledige beeldengroep is op een aantal plaatsen te bewonderen, in de eerste plaats voor het stadhuis van Calais, maar ook in België, met name in het 'Musée Royal de Mariemont', en dat is in Henegouwen niet zo ver van Bergen en La Louvière. Maar het staat wel op een sokkel, wat indruist tegen de bedoeling van Rodin: hij wilde dat het op de grond stond, 'tussen het publiek', want die burgers wilden zelfs het hoogste offer brengen voor het volk, zij voelden zich allesbehalve verheven. Pas vanaf 1924, zeven jaar na de dood van de beeldhouwer, staan in Calais de burgers gewoon op de grond. Zoals het volgens Rodin hoort.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten