In de 'Dwarse schuur' uit Lommel-Kattenbos krijg je Bruegel als landschapsschilder van de reeks 'De seizoenen'. Het rechtse schilderij is een reproductie van een echte Bruegel ('De oogst'). Van die seizoenen is er echter eentje verloren gegaan, er is een paneel van verloren gegaan, maar geen nood: tegenwoordig maken we installaties. In dit geval wil 'we' zeggen: 'Filip Jeuris', want die is verantwoordelijk voor de installatie 'The lost season', en zo is de schilderijenreeks weer volledig. Op het eerste gezicht toch: op het linkse schilderij staat het mannetje rechts met zijn smart phone foto's te nemen, en het koppeltje links kijkt op een laptop of tablet naar een foto die de man al gemaakt heeft. Het landschap zelf lijkt wel Bruegel ten voeten uit. Een grap moet kunnen, Bruegel was ook niet altijd de ernst zelve.
Een derde deel van de installatie 'The lost season' (Filip Jeuris)
Feesten komt bij Bruegel meermaals voor, maar hij had zeker ook oog voor het verschil tussen arm en rijk, tussen de vetten en de mageren. In het 'woonstalhuis' van Vorselaar zie je een reproductie van een ets van 'De keuken van de mageren' uit 1563. Rechts onderaan is te lezen 'Brueghel inventit 1563'. In deze keuken is Schraalhans meester: zelfs de honden rechtsonder zijn graatmager. Een kind heeft een pot over zijn hoofdje getrokken om hem toch maar zo goed mogelijk uit te likken, een vrouw met lege borsten geeft haar kindje een hoorn in de mond bij gebrek aan beters, de vijf volwassenen aan tafel moeten het weinige dat er is delen en natuurlijk ontstaat dan ruzie, en in de achtergrond wordt een behoorlijk corpulente man de deur uitgeduwd. Een magere bonenstaak zit aan het vuur een waarschijnlijk zeer dunne soep klaar te maken, miserie, miserie! En onder de ets staat te lezen: 'Daer magherman die pot roert is een arm ghasterije / dus Loop ick nae de vette Cuecken met herten blije'. Prachtige uitbeelding van de armoe is dit; goed dat Bokrijk dit laat zien: Bruegel is niet alleen feesten.
Daer magherman die pot roert (1563)
Bruegel heeft meermaals molens op het doek gezet, en een Bruegels zicht kun je hier zelf maken als je een fototoestel bij je hebt, of je kunt er gewoon van genieten als je naar de meelzolder van de standerdmolen van Mol-Millegem klimt: je steekt je hoofd, of je hoofd en je toestel door de kijkgaten, en in het laatste geval druk je af. Wat je dan ziet, zou inderdaad een zicht uit de tijd van Bruegel kunnen benaderen. Je kunt je dat in ieder geval inbeelden, dat is ook al iets.
'Bruegels landschap' vanaf de standerdmolen van Mol-Millegem
De strijd tussen Vasten en Vastenavond
Veel aandacht wordt besteed aan 'De tussen Vasten en Vastenavond' of, zoals het hier genoemd wordt 'De strijd tussen Carnaval en Vasten'. Op het 'Erf van Hoogstade', dat voor de gelegenheid het 'Plein der Zinnen' heet, zie je de opvoeringen van het in feite toch moralistische stuk 'Bravo! meneer Bruegel'. Het stuk opent met een voorstelling van het schilderij uit 1559: een dikke carnavalist wordt op een grote ton binnengereden, en van rechts komen de vromen hem tegemoet op een plat wagentje. Ze zijn allemaal graatmager, genieten niet van het leven, meer nog, ze bederven hun enige leven waar ze zeker van zijn door overdreven strengheid, ernst, onmenselijke moraal om het eeuwige leven, waar ze niet zeker van zijn, te verdienen. De corpulente mensen bederven net zo goed hun enige zekerheid door mateloos te genieten en zich zo naar de verdoemenis te helpen. 'In media virtus' toont Bruegel aan in een reeks van sketches, waarbij problemen die Bruegels tijd niet kan gekend hebben ook de revue passeren: klimaatopwarming, milieuvervuiling, een zwangere vis bevalt zoals een zoogdier van een lange sliert plastic! Ziekelijk seksueel gedraag gaat door de mangel: iemand loopt hitsig met een voorgebonden penis van meer dan een halve meter! Sommige ouders zullen wel iets uit te leggen gehad hebben, 's avonds voor het slapen gaan van hun kroost! De deugd wordt tenslotte toch gered: zij werd voorgesteld door een jonge, zwarte vrouw. Alleen blank zijn we dus niet meer. Ik moet er ook bij vertellen dat het stuk met veel overgave en enthousiasme gespeeld wordt, drive en dash zitten er zeker in. En veel humor, dat ook natuurlijk!
De Carnavalisten trekken ten strijde! Het zal duidelijk zijn dat ze behoorlijk karikaturaal voorgesteld worden.
De duivel die alles in het honderd doet lopen
De vromen, de pilaarbijters, gemijterd natuurlijk
Het gevecht in volle gang, met knots en zwaard
De vis die een sliert plastic zal baren
De Bruegelwandeling sluit af in de bergschuur van Zuienkerke: het schilderij ligt er op de grond - de reproductie ervan, natuurlijk - en je kunt er gewoon over lopen of er met je scootmobiel over rijden: je maakt zelf deel uit van het werk, je bent een 21ste-eeuwer naar de 16de eeuw gakatapulteerd: je bent ook maar een mens, je bent ten slotte niet grondig veranderd! En zo kun je jezelf zien op de wand van de schuur: je ontsnapt niet zo makkelijk aan de 'condition humaine'!
Links de Carnavalisten, rechts de pilaarbijters
Nicole en ikzelf als 16de-eeuwers
De strijd tussen Vasten en Vastenavond, 1559, eikenhouten paneel, 118 x 164,2 cm
Uitermate interessant was 'De wereld van Bruegel'. Vermakelijk, maar niet alleen dat. Als je de kans hebt: naartoe gaan!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten