Vorige zondag gebeurde er iets speciaals in het Jakob Smits Museum: daar werd de nieuwe uitgave van 'Boerenpsalm' van Felix Timmermans voorgesteld. De drijvende kracht achter die nieuwe editie was en is Bart Van Loo, die het niet kon verdragen dat deze roman - de beste van Timmermans volgens hem - niet meer verkrijgbaar was. Als je dat wil veranderen, moet je hem opnieuw op de markt brengen, dacht Van Loo. Zo gezegd zo gedaan: Koen Broucke werd aangezocht voor de overigens zeer mooie illustraties, Toon Horsten zorgde voor het eigenlijke uitgeven, en sinds de 3de mei ligt de roman weer in de boekhandel, met een nawoord van wijlen Gaston Durnez, eminente Timmermanskenner.
Een tentoonstelling hoort daar ook bij, met werken van Koen Broucke, Felix Timmermans en Jacob Smits. Een mooie tekening door Isidoor Opsomer hangt er ook: die toont Timmermans in de volle kracht van zijn jaren, best indrukwekkend is dat werk.
Isidoor Opsomer: Felix Timmermans
Maar zijn ook werken van Timmermans zelf te zien. Twee keer 'Drie Koningen', verwijzend naar 'En waar de sterre bleef stille staan'. De naam van Bern Janssens staat er ook telkens bij, een kunstschilder, fotograaf en beeldhouwer uit Lier. Wat hij aan deze werken heeft bijgedragen weet ik niet, maar het moet toch van belang geweest zijn, anders zou zijn naam niet vermeld zijn. De koningen heten bij Timmermans niet Balthazar, Caspar en Melchior, ze dragen de namen Suskewiet, Pitje Vogel en Schrobberbeeck. Ze lopen in een besneeuwd landschap: voor de klimaatverandering kwamen die hier nog voor - de tekeningen zijn uit 1936. Op de eerste tekeningen zien ze er iets meer koninklijk uit, iets meer, maar niet echt. De tweede toont de drie mannen als min of meer Vlaamse bedelaars. Mooi getekend zijn ze, en met passende kleuren.
Zes koningen
Een mooie 'Hoorn des overvloeds' kun je er ook bewonderen: in het christendom komt die ook voor, en zou dan correct 'Hoorn des Heils' moeten heten. Je kunt er zo ook een zien onder de zittertjes, of aan de misericordes in het hoogkoor van de Katharinakerk in Hoogstraten, en die dateren van 1540. Deze twee mannen dragen aan een sterke stok de oogst, de vruchten des velds naar huis: de aarde, de Heer is hun gunstig gezind geweest. Je moet eens goed kijken hoe gul de aarde zich getoond heeft: druiven, witte en blauwe, peren, appelen, en een pompoen om u tegen te zegen, en eierplanten: waar kunnen we nog beter leven? Leuk detail: aan de boom hangt een Mariakapelletje de wereld te beschermen, een blauw kapelletje, zoals het hoort natuurlijk! De naam van B. Janssens staat weer bij, met daar achter 'sculp', m.a.w. beeldhouwer.
De Hoorn des Overvloeds
Dan zijn er nog een paar werkjes van Timmemans in een andere stijl: een ervan is Sint Antonius Eremijt. In feite was dat een kluizenaar die in de Egyptische woestijn geleefd heeft, maar hier is hij verhuisd naar een Kempisch bos met kapel erbij. Het varken is natuurlijk ook present: dat varken zou dan de duivel zijn die Antonius bekoorde, maar daar bestaan ook andere verhalen over. Als dank en vergoeding voor het verplegen van zieken mochten de Antonieten in de Middeleeuwen hun varkens vrij rond laten lopen, zodat ze hun kostje bijeen konden scharrelen. Op 17 januari waren ze vet en werden ze geslacht: het vlees werd dan onder de zieken en de armen verdeeld. Die Antonius ligt mij na aan het hart: mijn vader decreteerde in mijn kindertijd dat deze heilige met zijn varken mijn patroonheilige was: dat 'Teuntje' heeft mij altijd belet te veel varkensstreken uit te halen. Verder heb ik mij getroost met het feit dat varkens zeer intelligente zoogdieren blijken te zijn. En verder: you can't win them all, can you?!
Sint Antonius Eremijt
Maar ik ben begonnen bij 'Boerenpsalm dat niet meer in de handel te krijgen was. Toch heb ik een exemplaar, gerecupereerd uit de bibliotheek van mijn vader, die nogal wat interessante boeken had. Dat heb ik weer opgeduikeld uit mijn boekenverzameling, en nog niet opnieuw gelezen. Dat heb ik ooit aal gedaan toen ik een jaar of 17 was, en ik kan het helaas niet meer getrouw navertellen: het is bijna 50 jaar geleden. Op de kaft prijkt een tekening van Timmermans: deze uitgave komt P. N. Van Kampen & Zoon N. V., Amsterdam. Een jaartal en een druk worden niet vermeld, maar het zou van 1950 kunnen zijn. Overigens was zo'n exemplaar ook op de tentoonstelling te zien: heel zeldzaam is het dus niet. De tekening is gesigneerd met de F en de T in elkaar gewerkt, waarmerk van Felix Timmermans. En links onderaan staat een vierkantje drukletters dat vermeldt: 'Dit boek mag alleen in België verkocht worden'. Eigenaardig voor een werk dat in Nederland uitgegeven is, maar toch in België gedrukt: bij de drukkerij 'Sobeli' in de Kogelstraat in Brussel. Dat dergelijke anomalieën door de EU weggewerkt zijn, vind ik niet echt een nadeel.
Boerenpsalm, uitgegeven in Nederland, gedrukt in België, mogelijk 1950
Als ik mijn huidige lectuur afgewerkt heb, komt Boer Wortel weer aan de beurt. Benieuwd of ik Bart Van Loos enthousiasme kan delen. 't Zou wel mooi zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten