Orvieto

Tenhemelopneming van Maria


De geboorte


Christus gedoopt in de Jordaan


Cascata delle Marmore

Op onze voorlaatste dag laat het weer het alweer afweten: Orvieto is grijs en fris, regen dreigt. Ik ben gekomen voor de Duomo, de gotische kathedraal: de voorgevel is prachtig, met zijn mozaIeken en de bas-reliëfs, en daarbij nog de tetramorf, de vier beelden die de symbolen van de evangelisten voorstellen. Wat de mozaïeken betreft: een stelt de tenhemelopneming van Maria voor - vliegende engelen ondersteunen haar - terwijl rechts boven haar Christus de kooplui uit de tempel verjaagt en links Sint Pieter met opgeheven rechterarm een aantal heiligen de weg naar de hemel wijst, in zijn linkerhand twee zware sleutels stevig vasthoudend. Een tweede toont de geboorte van Christus, in een middeleeuwse kamer, helemaal geen stal. Links boven slaat God de Vader het tafereel welgevallig gade, rechts een beeld van de verheerlijkte Maria, die naast God de Vader het gebeuren beneden haar bekijkt: daar is ze dan weer de moeder van Gods zoon. Maar er was nog plaats voor een derde: Jezus' doop in de Jordaan door Johannes de Doper, terwijl links een rechts boven de Boodschap aan Maria wordt uitgebeeld. Die mozaïeken zijn prachtig van kleur, mooi van tekening, een lust voor het oog. En voor de middeleeuwer uitermate aanschouwelijk onderwijs. We mogen rustig aannemen dat de overgrote meerderheid van de mensen/kerkgangers ongeletterd was, maar de waarheden en de wonderen waar het over ging, zagen ze telkens opnieuw met eigen ogen; ook het mysterie van meer dan een goddelijke persoon werd concreet en bij wijze van spreken tastbaar voorgesteld. Deze mozaïeken en wat ze voorstellen doen mij sterk denken aan 'La tapisserie de la reine Mathilde' uit Bayeux in Normandië, het verslag van de landing in Hastings in 1066, dat met naald en draad geschiedenis vertelt. Van dat tapijt wordt nogal eens eerder oneerbiedig gezegd het het het eerste westerse stripverhaal is. De mozaïeken van Orvieto hebben ongeveer dezelfde functie: als de mensen niet via lectuur van het woord kunnen genieten, geef ze dan het beeld, dat is makkelijker voor ze. En zullen wij in 2008 daar de staf over breken, wij post-modernelingen met onze beeldcultuur? Wel integendeel. Van het beeld is het Westen naar het woord gegaan, niet naar het Woord. En woorden nodigen uit, geven ruimte tot denken, beelden vullen meestal alles in, de kijker hoeft niets te verbeelden, dat heeft de maker al voor hem gedaan.

De voorgevel van de kathedraal van Siena lijkt mij veel minder interessant, maar het interieur van de Duomo van Orvieto valt dan wel tegen: witte en zwarte banden wisselen elkaar af zoals in Siena, maar de kerk is niet echt licht. Daarbij komt nog dat de fut en de pit er bij ons wat uit zijn: het weer speelt een rol, en Noortje heeft al wel genoeg kerken gezien. Ze noemt Orvieto een bomma-stad: blits en flitsend
is het hier inderdaad niet.

Via Terni rijden naar 'Cascate delle Marmore', daarbij zo'n tien kilometer over het grondgebied van de regione Lazio rijdend: toch laten we Rome links liggen. De waterval stort zich in een paar etappes 165 meter dieper. Het water van het riviertje de Velino wordt gebruikt om hydraulische stroom op te wekken, en daardoor werkt de waterval slechts op bepaalde tijdstippen. Vandaag is dat van vier tot vijf. In het 'belvedere superiore' mogen we gratis binnen, want wat kun je hier met een rolstoel komen uitrichten, moet de ticketbeambte gedacht hebben. Wij picknicken toch boven, dalen dan af - met de auto - naar het 'belvedere inferiore', drinken wachtend op vier uur en de waterval in volle werking een wijntje, en maken het dan echt mee: eerst langzaam, dan sterker groeit de neerstortende stroom, het water verstuift tot nevelwolken, toenemend gedruis en geraas maken de verplaatsing van forse watermassa's duidelijk. Het is een zeer indrukwekkend schouwspel, ook voor kinderen van de lagere school: die zijn hier met een aantal bussen op schoolreis. Voor de volledigheid: de waterval is niet echt een natuurverschijnsel: hij kwam al in de derde eeuw voor Christus tot stand, op last van een consul die vreesde voor een overstroming van de vlakte van Rieti.

Onze fut is er zo weer terug:we hebben echt iets meegemaakt, zien gebeuren tenminste. In Bastia rusten we uit in onze 'bed & breakfast'. We gaan voor de laatste keer in Santa Maria degli Angeli eten, deze keer in een trattoria waar ze geen pizza serveren. Als nagerecht trakteren we onszelf op nog een Bailey's, woord dat de plaatselijke cameriera uitspreekt zoals een Turnhoutenaar 'bijles' zo zeggen. Baailes: thuis komt kennelijk dichterbij.