Openbaring in het koorgestoelte (II)

Het koorgestoelte staat prominent in het hoogkoor van de kerk, maar opvallend is dat die 'zittertjes' weinig religieuze taferelen of godsdienstige handelingen uitbeelden. Dat zal zo wel zijn oorzaken hebben: als de kanunniken op de zitbankjes zaten, of er vlak voor stonden, was er van het beeldhouwwerkje niets te zien, en bijgevolg kon de kunstenaar zich vrijer voelen en zich eens laten gaan als hem dat zinde. Religieuze inspiratie of opdrachten kon hij nog altijd kwijt in de armleuningen en in de zijwanden van het gestoelte: daar zijn de onderwerpen en beeldjes dan ook vromer, die waren veel beter zichtbaar. Maar onder de banken, in de misericordes kon hij het dagelijkse leven weergeven, kritiek uitoefenen op jan en alleman, geestelijkheid incluis. Waartoe Albrecht Gelmers zich overduidelijk geroepen voelde.


Een paar illustraties daarvan zijn 'zijn huik naar de wind hangen' en 'de pilaarbijter'. Breughel toont beide uitdrukkingen ook in zijn 'Spreekwoorden'. Jammer is dat ik er geen goede foto's van heb: je zou wensen dat je beroepsfotograaf was en alles wat je ziet feilloos kon fotograferen. Helaas... Het volksleven dan maar.

Twee zittertjes naast elkaar: de eerste man scheert een schaap, de tweede een varken, met andere woorden: de eerste heeft alle voordeel, de tweede alle nadeel, oftewel niets. Het verschil tussen arm en rijk is ook duidelijk te zien aan de kleding van de scheerders. Het tweede zittertje is natuurlijk ook een illustratie van 'Veel geschreeuw en weinig wol'. Hetzelfde onderwerp komt alweer voor op Breughels 'Spreekwoorden'.

Hier krijg je twee zittende mannen naast elkaar, en kijk ze met open mond trekken en sleuren om alles aan eigen kant te krijgen.

Leuk is ook de scène waarin twee bakkers elkaar bestoken met hun ovenpalen: de concurrentie is kennelijk zo groot dat ze elkaar de zon niet in de ogen gunnen, het is een letterlijk voorbeeld van broodnijd.

 Broodnijd

Een ander gevecht met min of meer gelijkaardige wapens, maar eerder satirisch, donquichotachtig zonder meer wordt geleverd door twee wannabe ridders op hun stokpaardjes. Klein wil ook wel eens groot zijn.

Steekspel met allure

Als je dat koorgestoelte van dichtbij bekijkt, kun je best wel eens lachen. De lachende kerk als het ware, bijna vijfhonderd jaar voor Fons Jansen. Moet u echt eens gaan bekijken.