Louvre-Lens: La galérie du temps - II

Heel langzaam kom je dichter bij West-Europa en loop je in de richting van onze tijdrekening, van het jaar nul. Uit Syros (de Cycladen, Griekenland) is er een beeld dat voorstelt 'Naakte vrouwelijke afgod met de armen over elkaar: godin?' Het komt dus uit een gebied waar we meer mee vertrouwd zijn, maar waar we zeker niet alles van weten, getuige de vraag in de benaming van het beeld. Het komt dan ook uit het derde millennium v.C., uit 2.700 tot 2.300 v.C. Het hoofd doet me denken aan Minoïsche beelden die ik verleden najaar op Kreta gezien heb, maar het begin van die beschaving is dan weer 400 à 500 jaar later te situeren.

Met een majestatisch beeld van keizer Marcus Aurelius (161-180) maken we een grote sprong in de tijd en zitten we meteen na Christus. Hij staat er inderdaad echt imperiaal bij, tegelijkertijd macht uitstralend en eerbiedig respect inboezemend. De beeldhouwer wist ongetwijfeld zeer goed wat er van hem verwacht werd: hij had voorgangers en voorbeelden genoeg.

Keizer Marcus Aurelius

In het Romeinse Rijk steken ook andere godsdiensten de kop op: de Romeinen probeerden vaak goden van vreemde oorsprong in hun eigen beschaving te integreren. Een voorbeeld daarvan in de Mithrascultus: hij is uit het verre Perzië geïmporteerd. Mithras werd als 'Sol invictus' (de onoverwinnelijke zon) vereerd, vaak ook werd er een stier geofferd. Die godsdienst was vooral zeer populair in het leger, en bovendien was hij in de eerste eeuwen na Christus een belangrijke concurrent van het opkomende christendom. Wat me overigens herinnert aan onze leraar geschiedenis, Didier Bergen, van wie ik me de uitspraak herinner dat het niet veel gescheeld had of we hadden hier allemaal vlijtig de zonnecultus gevierd. Wat we nu in feite ook doen, maar niet op de manier die Mythras welgevallig zou geweest zijn. In Louvre-Lens zie je een prachtig 'Reliëf dat Mithras verbeeldt, de Iraanse Zonnegod die de stier offert'. Het werk komt uit de tweede eeuw, het komt van het Capitool in Rome.

Mithras offert de stier

Ook het christendom krijgt in het rijk voet aan de grond, en heeft ten slotte de 'sol invictus' verslagen. Een prachtig bewerkte sarcofaag, ook al uit de tweede eeuw, getuigt van dat nieuwe geloof. Hij is met florale motieven versierd,  en ook drie apostelen zijn erop afgebeeld. Een bewijs ervan dat niet alleen de lagere klassen of eenvoudige mensen door de nieuwe boodschap werden aangesproken en geïnspireerd: je moet al behoorlijk in de slappe was zitten eer je je zo'n sarcofaag kan permitteren. En: zoals de oude Egyptenaren bijzonder veel aandacht en zorg besteedden aan de tocht naar de andere zijde, de vroege christenen deden dat net zo goed. De essentie verandert niet zo veel, lijkt me.

Sarcofaag uit de tweede eeuw: bloemen- en plantenmotieven en drie apostelen.