zaterdag 3 november 2018

Reis naar Peru, dag 1 - Lima: Museo Rafaele Larco Herrera

Die eerste dag in Lima zijn wij behoorlijk actief geweest: we hebben de Plaza de Armas bezocht, het aartsbisschoppelijk paleis, de kathedraal, kerk en klooster van de Heilige Dominicus, bijna alles over Rosa van Lima vernomen. Toch hadden wij niet de bedoeling op bedevaart te gaan: dan kun je beter dichter bij huis blijven, in Scherpenheuvel bijvoorbeeld. Maar na de middag kon er nog wel een museum bij: het Museo Larco, dat een overzicht geeft van 4.000 jaar Peruaanse precolumbiaanse kunstvoorwerpen.

De eerste zaal die we bezoeken is gewijd aan erotische keramiek: die voorwerpen - vaak vaatwerk - zijn door Rafael Larco in de jaren zestig van de 20ste eeuw gevonden en opgegraven. De volkeren van wie ze afkomstig zijn, hadden een totaal andere opvatting over seksualiteit dan wij, met ons katholiek/christelijk schuldgevoelen. Zij 'vierden' bij wijze van spreken hun seksuele mogelijkheden en activiteiten, want seks geeft leven! Zo zie je dus kannetjes versierd met realistische standjes, die deel uitmaakten van het dagelijkse huisraad, en dat hun kinderen ook moeten gezien hebben: vrijheid, blijheid, geen complexen, dicht bij de natuur leefden die mensen. Tenminste: zo denk ik dat ze dat aangevoeld kunnen hebben. Dezelfde Fernando gaf weer uitleg, maar niet op de manier alsof hij het allemaal ook meegemaakt had. Wij en hij waren nu ver van Rosa van Lima.


Erotische keramiek

Maar het gaat niet alleen over hoe je het kunt doen, sommige beeldjes zijn op een andere manier instructief, wanneer bijvoorbeeld een bevalling weergegeven wordt.


Precolumbiaanse bevalling

Maar wat weet ik over een dergelijke maatschappij? Over het schrift beschikten ze niet, was er een instelling als het huwelijk? Je zou denken: 'Als een man en een vrouw samen een of meer kinderen hebben, moeten ze toch een tijd samenblijven om ervoor te zorgen?' Of deed de gemeenschap dat, en waren de banden tussen de beide seksen veel losser? Wij, mensen van tegenwoordig, kunnen daar maar heel moeilijk inzicht in krijgen, vrees ik.

Het is natuurlijk niet al seks en voortplanting dat de klok slaat in Museo Larco. Er zijn behoorlijk wat grotere beelden te zien. Een houten Chinchabeeld uit de keizertijd (1300-1532) houdt een beker vast voor een ceremoniële toast. Getoast werd met chicha, een drank waarvoor gegiste maïs gebruikt werd. De belangrijkste leiders uit een groter gebied gebruikten dit ritueel om met lokale leiders tot een goede verstandhouding te komen, waarbij de plaatselijke hoofden natuurlijk niet de beste troeven in handen hadden. Duidelijk wordt dan dat die Chinchamaatschappij geen egalitaire samenleving was: je had alleszins hoge en lagere 'adel'.


Chincha beeld met beker (1300-1532 n.C.)

Van een ander volk (of stam) komt een gelijkaardig beeld: nog een man die een ceremoniële beker vasthoudt. Goede verstandhouding en vrede waren voor die mensen kennelijk zo belangrijk als nu. Deze beelden werden rond de belangrijkste pleinen van de paleizen geplaatst: ze stelden de voorouders van die maatschappij voor, die dan  allicht verondersteld werden haar te beschermen.


Chimu beeld uit de keizertijd (800-1300 n.C.)

De persoonlijke sieraden van de elite werden vervaardigd uit exclusieve materialen: dat verhoogde natuurlijk het eigen prestige. Schelpen uit tropische zeeën waren best in trek, net zoals edelgesteenten als turkoois en chrysocolla: democratisch waren deze samenlevingen niet, zoals al gezegd, onderscheid moest er zijn, iemands plaats werd subtiel en minder subtiel duidelijk gemaakt.


Borstplaat van exclusieve materialen, voor de betere stand natuurlijk

Zeer mooi is ook de gouden offergave voor een belangrijke heer/leider van het Chimuvolk. Al dat goud symboliseert natuurlijk de schitterende macht van de man tijdens zijn leven. Pluimen zitten in zijn kroon en aan de randen van de borstplaat: zij verwijzen naar vogels, dieren waarvan gedacht werd dat ze de enige waren die de zon konden naderen, en de zon was natuurlijk de oppergod.
Want aan welke god je ook gelooft, mensen willen na hun dood zo dicht mogelijk bij hem zijn: zelfs in die verre tijden, in dat verre continent verschilden mensen niet zoveel van alle anderen. Hoe vreemd wij die culturen ook vinden, ze zijn meer verwant aan de onze dan we denken. Dat besef je ook op reis in Peru, en dat is niet onbelangrijk: kwestie van begrip en verdraagzaamheid, zal ik maar zeggen.


Gouden funeraire offergave, Chimu, keizerlijke tijd, (1300-1532 n.C.)

2 opmerkingen:

Anoniem zei

Een mooi verwoord relaas van onze reis, de twee vorige posts ook trouwens! Ik denk ik zou het ook zo mooi willen kunnen zeggen, maar het lezen is gemakkelijker en ontspannender en brengt de reis weer tot leven... Merci voor de mooie tekst en ook voor de fijne reis! Dankwart

Toon zei

Dank je wel, Dankwart.