Brugge - Sint-Salvatorkathedraal

Toen ik verleden zomer in Brugge was, kon je de Sint-Salvatorkathedraal niet bezoeken. Binnen waren er restauratiewerkzaamheden aan de gang, en het plein rond de kerk werd opnieuw aangelegd: je kon er gewoon niet in. Alleen de robuuste, majestueuze toren was te bewonderen. Wat mij betreft blijft hij de meest imposante van de stad: hij straalt voor mij meer macht en kracht uit dan die van het belfort - die is dan weer eleganter.

Majestueuze toren

Het plein is inmiddels afgewerkt en je kunt de kerk nu wel in: op borden naast de ingang lees je nog wel de restauratie medio 2012 voltooid zou moeten zijn: binnen zijn ze nog bezig. Dat merk je meteen als je binnenkomt: vanaf een steiger wordt twee engelen erg minutieus hun oude glorie teruggegeven: een restaurateur is in volle bedrijf.

Twee engelen krijgen hun volmaaktheid terug

De toren is bijzonder indrukwekkend, maar dat geldt net zo goed voor het interieur: elegante gotische pijlers schieten als het ware de hoogte in en daardoor lijkt het wel of de mens - in dit geval de gelovige - zich niet anders dan zeer nietig kan voelen in deze immense ruimte, wat ook wel de bedoeling zal geweest zijn: dit is geen kapelletje, dit is geen plaats voor plattelandsvroomheid, hier voel je de almacht van de Kerk.

Meer dan een middeleeuws technisch hoogstandje

Brugge was toentertijd ook een belangrijke vertrek- of doorgangsplaats voor de bedevaart naar Santiago de Compostela: in de stad had ik op een stoep al een bronzen sint-jakobsschelp gezien en een tweede kom ik tegen in de doopkapel van de kathedraal: een vignet als muurschildering, getuige van een massale middeleeuwse bedevaart die nu nog leeft.

Van Brugge naar Compostela

Een ongelooflijk verhaal leer ik iets verder in de kerk kennen: dat gaat over de verplaatsing van het 'Huis van de Heilige Familie' van Palestina naar Loreto in Italië. Op het einde van de 13de eeuw, toen de Saracenen dat Heilige Huis bedreigden, hebben engelen het gewoon opgetild en naar Loreto gevlogen en daar weer neergezet. Het gaat door voor het geboortehuis van Maria en de plaats waar de engel haar kwam mededelen dat zij de Moeder Gods zou worden: het belang van het huis kan dus nauwelijks onderschat worden, en het hoeft dan ook geen betoog dat Loreto een drukbezocht bedevaartsoord is geworden, ook nu nog. Ik had dit verhaal nog nooit gehoord, en ik moet zeggen: straffe kost, ongetwijfeld! Deze legende, die vanaf de 15de eeuw verspreid en zeer populair werd, is natuurlijk ten behoeve en tot stichting van niet-Italiaanse gelovigen ook geschilderd: in dit geval wordt het toegeschreven aan een 17de-eeuwse Hollandse schilder die in de Zuidelijke Nederlanden werkte: Hendrik van Minderhout heet hij, maar hij is oorspronkelijk van Rotterdam. Als 'IFO' - Identified Flying Object - nadert het huis de Italiaanse kust.

Letterlijk: de verhuizing van de 'Santa Casa'

Voor wie het nu nog altijd niet gelooft, heeft dezelfde zijkapel het tafereel nog eens in petto, maar nu als een soort van beeldhouwwerk: echt tastbaar is het wonder deze keer geworden. Meer bewijzen hoeven er niet te zijn, toch.

Verhuizing, met Moeder en Kind op het dak

Waarom zo'n kerk mij zo interesseert ?  Ik ontdek er steeds nieuwe oude dingen, en ik krijg het idee - of de illusie - dat ik iets beter de mentaliteit of het levensgevoel van de middeleeuwers begrijp. En ontzag voor hun bouwkunst en technisch kunnen, dat zit er ook mee in. En hoe macht zich daar steeds van bediend heeft, tot op de huidige dagen. Of de middeleeuwer zo dom en naïef was? En wij zo kritisch en onderlegd op alle gebied? Zij waren en wij zijn mensen, ieder in zijn eigen tijd, maar vooral 'mensen'.