Kreta: Knossos I

Als er een plaats is die je op Kreta unbedingt gezien moet hebben, dan is dat zeker Knossos,waar het grootste en belangrijkste paleis van het eiland stond, zo'n vierduizend jaar geleden. Hier zou koning Minos geregeerd hebben, dit was het belangrijkste religieuze, politieke en economische centrum. Het oude paleis werd rond 1700 v.C. verwoest door een aardbeving, maar een nieuw werd opgetrokken, dat dan weer in 1450 vernietigd werd. De oorzaak daarvan zou een vulkaanuitbarsting kunnen zijn, met vloedgolven en enorme branden als gevolg, of de invallen van de Myceners, met andere woorden: we weten het niet. Maar de beschaving van de Minoërs eindigt daar, het volk verdween in de nevelen van de tijd, en de Myceners namen de dienst over. Ondertussen is Knossos wel de indrukwekkende getuige van de oudste Europese beschaving: het dwingt wel enig ontzag af, moet ik zeggen.

Knossos: min of meer algemeen gezicht

Tot in de Romeinse tijd was de plaats van belang: daarna raakte ze vergeten en pas in 1878 ontdekte een Kretenzische archeoloog de voorraadkamers. Het grote opgravingswerk werd echter gedaan door de Engelsman Sir Arthur Evans: die was zo gebiologeerd door de site dat hij, niet erg arm zijnde, het hele terrein gewoon van de Turken kocht - die waren toen nog baas in Kreta -  en de oude stad bloot begon te leggen. Daarbij is hij nogal eigenzinnig te werk gegaan: nogal wat informatie ging zo verloren en de reconstructies die hij uitvoerde zijn tot op heden eerder controversieel. Je kunt Evans echter niet ontzeggen dat hij uiterst belangrijke ontdekkingen heeft gedaan.

Deels gereconstrueerd: de westelijke stoa, met de wandschildering van de Stier

Tegen de reconstructies van Evans is aan te voeren dat hij heropbouwde zoals hij dacht dat het geweest moest zijn, of kon zijn: het is zijn interpretatie of fantasie, zijn subjectieve opvatting die er te zien is. Wat niet wegneemt dat ze een mogelijk plausibele indruk geeft.

De Minoërs vertrokken bij de bouw van een dergelijk paleis van een centraal punt, en werkten zo van het midden naar buiten: excentrisch gingen ze te werk. Dat 'Centrale Hof' wed gebruikt voor allerlei plechtigheden en evenementen, zoals stierspringen, en vlakbij lagen de belangrijke zalen van het paleis: de 'Troonzaal', het 'Vertrek van de Koningin' en het 'Groot Trappenhuis': primitief was zo'n paleis allerminst. Een uitgekiend systeem van terracottabuizen zorgde  voor watertoe- en afvoervoer. Enige pracht en praal was de leiders evenmin vreemd.

Het Grote Trappenhuis

De Troonzaal

In het 'Vertrek van de Koningin': wandschildering van dolfijnen