Schepenhuis Mechelen: het offer van Abraham

Ik wilde per se naar de tentoonstelling 'Rik Wouters - Hoogtepunten' in het Schepenhuis in Mechelen. Maar dat gebouw op zichzelf is ook best interessant: de eerste vermelding dateert al van 1288, toen het werd opgericht als schepenbank, en in 1374-75 werd het uitgebreid. Het Parlement van Mechelen, het hoogste rechtscollege in de Nederlanden, werd er in 1473 door Karel de Stoute geïnstalleerd, Maria van Bourgondië schafte dat dan weer af, maar Filips de Schone richtte het weer op en noemde het de Grote Raad van Mechelen: het Schepenhuis heeft behoorlijk wat geschiedenis meegemaakt.

Op de gelijkvloerse verdieping, ongeveer twee meter boven het straatniveau, bevindt zich de kassa en de receptie van de Rik Wouterstentoonstelling. Tegelijk is dat ook een prachtige ruimte met een zwaar eikenhouten plafond. Dat wordt dan weer geschraagd door houten consoles, en vlak daaronder zie je gebeeldhouwde versieringen, van Romeinse of middeleeuwse soldaten: dat is niet altijd zeer duidelijk. Eentje vertelde al op het eerste gezicht waar het over ging: het offer van Abraham.

Het offer van Abraham

Aartsvader Abraham heeft zijn linkerhand op het hoofd van zijn enige zoon, 'Isaak, van wie je zoveel houdt, zoals God dat uitdrukt, en die moet hij dan offeren op een berg die Hij hem zal wijzen. Abraham heeft met zijn rechterarm het zwaard al geheven, is klaar voor de dodelijke slag, maar net op dat moment houdt een door God gezonden engel hem tegen. Hij spreekt met de stem van God (Genesis 22): 'Raak de jongen niet aan, die hem niets! Want nu weet ik dat je ontzag voor God hebt: je hebt mij je zoon, je enige, niet willen onthouden.' Linksonder is ook nog de ram te zien, die de aartsvader dan zal offeren.

Natuurlijk beloont God Abraham nog (Gen 22): '... zal ik je rijkelijk zegenen en je zoveel nakomelingen geven als er sterren aan de hemel zijn en zandkorrels op het strand langs de zee, en je nakomelingen zullen de steden van hun vijanden in bezit krijgen. En alle volken op aarde zullen wensen zo gezegend te worden als jouw nakomelingen. Want jij hebt naar mij geluisterd!

Godsdienst en macht: oeroud.

Mogelijk diende de uitbeelding van dit toch wrede verhaal de rechters te inspireren ook toch niet zo streng te zijn, als zelfs God op zijn voornemen terugkwam. Anderzijds vind ik dat de God uit het Oude Testament zich meer dan een en ander kon permitteren, en de trouw van zijn volgelingen onmenselijk zwaar beproefde. Het zal klaar zijn dat de oorsprong van het islamitische offerfeest ook in dit verhaal ligt.

Scheiding van kerk en staat? Nog niet in de middeleeuwen.

Het Schepenhuis vanaf de IJzeren Leen